Podział spółki krok po kroku + podatki

Przeczytasz w 12 minut.

Z niniejszego wpisu dowiesz się:

• czym jest podział spółki,
• jakie skutki niesie,
• kiedy warto go przeprowadzić.

Podział spółki z o.o.

Obok przekształceń spółek w inną formę organizacyjno-prawną (o przekształceniach piszemy tutaj), przepisy kodeksu spółek handlowych przewidują możliwość podziału spółek. W największym uproszczeniu proces ten polega na podziale aktywów i pasywów (majątku) spółki dzielonej. Na skutek podziału majątek wydzielany może trafić do spółki (spółek) już istniejących lub do spółki nowo zawiązanej (spółek nowo zawiązanych). W związku z tym „przeniesieniem” majątku wspólnicy spółki dzielonej otrzymują udziały lub akcje spółek, na które przeniesiony zostaje majątek spółki dzielonej. Podziałowi na zasadach przewidzianych w kodeksie spółek handlowych podlegają wyłącznie spółki kapitałowe (a więc między innymi prosta spółka akcyjna, o której piszemy tutaj).

Podział przez przejęcie

Przepisy kodeksu spółek handlowych przewidują kilka rodzajów podziałów. Jednym z nim jest podział przez przejęcie. Ten rodzaj podziału polega na przeniesieniu całego majątku spółki dzielonej na inne spółki za udziały lub akcje spółek przejmujących, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej. W tym procesie spółki przejmujące istnieją na moment podziału i jego skutkiem jest podwyższenie kapitału zakładowego spółek przejmujących (np. w przypadku spółki akcyjnej, dochodzi do powstania nowych akcji).

Podział przez zawiązanie nowych spółek

Podział przez zawiązanie nowych spółek, wiąże się z tym, że bezpośrednim skutkiem tego procesu jest powstanie nowych podmiotów. Na spółki nowo zawiązane na skutek podziału przechodzi cały majątek spółki dzielonej za udziały lub akcje nowych spółek. W tym przypadku skutkiem podziału jest powstanie przynajmniej dwóch nowych spółek (czyli np. sp. z o.o. odpowiedzialnością, o której piszemy tutaj).

Podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki

Podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki polega na przeniesieniu całego majątku spółki dzielonej na spółkę już istniejącą w momencie podziału i na spółkę nowo zawiązaną spółkę lub spółki. Skutkiem tego procesu jest przejście całości majątku spółki dzielonej w części na spółkę nowo zawiązaną, a w pozostałej części na istniejącą już inną spółkę (na przykład na spółkę akcyjną, o które piszemy tutaj).

Podział przez wydzielenie

Podział przez wydzielenie, to proces skutkiem, którego spółka dzielona zachowuje swój byt prawny. Polega on na przeniesieniu części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę lub na spółkę nowo zawiązaną. W związku z tym spółka dzielona po przeprowadzeniu proces podziału kontynuuje swoją działalność.

Jakie podatki występują przy podziale spółki?

Najczęściej w roku podziału spółki wydzielane są niezależnie, zorganizowane części przedsiębiorstwa. W takich warunkach podział spółki kapitałowej nie podlega opodatkowaniu VAT. Proces podziału zasadniczo nie polega również PCC (o czym piszemy poniżej).

Sytuacja jest interesująca również pod kątem podatku dochodowego. Aby zachować neutralność podatkową na gruncie podatku dochodowego konieczne jest spełnienie określonych warunków. Przede wszystkim podział spółek kapitałowych mających siedzibę w Polsce, Unii Europejskiej lub na terenie EOG jest neutralny w zakresie podatku CIT zarówno dla spółki przejmującej jak i nowo zawiązanej, jak i dla spółki dzielonej oraz dla wspólników/akcjonariuszy spółki przejmowanej lub nowo zawiązanej lub spółki dzielonej (o ile nie otrzymują oni dopłat w gotówce), jeżeli majątek przejmowany na skutek podziału (a przy podziale przez wydzielenie majątek przejmowany na skutek podziału lub majątek pozostający w spółce) stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa.

W sytuacji kiedy spółka przejmująca lub spółka nowo zawiązana otrzyma majątek, którego wartość będzie wyższa niż wartość nominalna przyznanych w zamian udziałów (akcji) na rzecz wspólników (akcjonariuszy) spółki dzielonej, taka nadwyżka wartości otrzymanego przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną majątku spółki dzielonej ponad nominalną wartość udziałów (akcji) przyznanych wspólnikom (akcjonariuszom) spółki dzielonej co do zasady nie stanowi dochodu (chyba że spółka przejmująca posiada w kapitale zakładowym spółki dzielonej udział w wysokości mniejszej niż 10%).

Analiza skutków podatkowych podziału powinna być nieodzownym elementem tego procesu (podobnie jak analiza skutków podatkowych przekształcenia, o którym piszemy tutaj). Prawidłowego rozpoznanie tych skutków może bowiem być czynnikiem decydującym przy podejmowaniu decyzji o zasadności podziału.

Czas trwania podziału spółki

Podział spółki może trwać nawet kilka miesięcy a jego minimalny okres to mniej więcej 2 miesiące. Szybkie i sprawne przeprowadzenie podziału zależy od wielu czynników. Tylko jednym z nim jest sprawne przygotowanie dokumentacji jak i szybkość działania sądu rejestrowego. Czas trwania podziału może zostać wydłużony przede wszystkim ze względu na okoliczności, które będą ograniczać jego przeprowadzenie, np. konieczności uzyskania zgód kontrahentów z kluczowych umów przedsiębiorstwa (o czym piszemy poniżej).

Podział – opinia biegłego rewidenta

Plan podziału (o którym szerzej piszemy poniżej) podlega co do zasady badaniu przez biegłego rewidenta, który jest wyznaczany na wniosek spółki przez sąd. Biegły winien przygotować opinię w terminie określonym przez sąd, nie dłuższym nie dwa miesiące. W praktyce proces wyznaczenia biegłego najczęściej wygląda w ten sposób, że spółka składając wniosek do sądu wskazuje od razu preferowanego przez siebie biegłego, którym najczęściej jest osoba, która stale współpracuje ze spółką.

Od kiedy jest skuteczny podział spółki?

Podział spółki, podobnie jak połączenie spółek jest skuteczny od chwili dokonania odpowiednich wpisów w rejestrze przedsiębiorców KRS. Dopiero więc od tej chwili podział jest w pełni skuteczny, w tym w szczególności dochodzi do skutecznego objęcia udziałów (akcji) w nowo zawiązanych spółkach lub w podwyższonym kapitale zakładowych spółek przejmujących.

Ogłoszenie o podziale spółki

W ramach podziału ważne są również obowiązki informacyjne spółek, które biorą udział w procesie podziału. Między innymi w ramach tego procesu powinno dojść do ogłoszenia planu podziału, które powinno nastąpić nie później niż sześć tygodni przed dniem powzięcia uchwały w sprawie podziału. Ogłoszenie takie najczęściej publikuje się na stronie internetowej spółki (spółki akcyjna oraz spółki komandytowo-akcyjna, o której piszemy tutaj, mają obowiązek posiadania strony internetowej). Po uzyskaniu wpisu podziału dokonuje się również w MSiG ogłoszenia o już dokonanym podziale. Ogłoszenie takie jest dokonywane na wniosek spółki przejmującej albo nowo zawiązanej.

Plan podziału – treść

Plan podziału jest podstawowym dokumentem procesu podziału. Z jego treści oraz z treści załączników do planu podziału (o których piszemy poniżej) wspólnicy oraz wszelkie inne osoby zainteresowane podziałem spółki dowiedzą się w jaki sposób podział zostanie przeprowadzony i na jakich zasadach. Zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych plan podziału to dość obszerny dokument, w którym powinno zostać uregulowane szereg kwestii, w tym w szczególności:

– typ, firma i siedziba każdej ze spółek uczestniczących w podziale;

– stosunek wymiany udziałów lub akcji spółki dzielonej na udziały lub akcje spółek przejmujących bądź spółek nowo zawiązanych i wysokość ewentualnych dopłat;

– zasady dotyczące przyznania udziałów lub akcji w spółkach przejmujących lub w spółkach nowo zawiązanych.

Załączniki do planu podziału spółki

Załącznikami planu podziału są następujące dokumenty:

– projekt uchwały o podziale;

– projekt zmian umowy lub statutu spółki przejmującej lub projekt umowy lub statutu spółki nowo zawiązanej;

– ustalenie wartości majątku spółki dzielonej na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu podziału;

– oświadczenie zawierające informację o stanie księgowym spółki, sporządzoną dla celów podziału na dzień, o którym mowa powyżej, przy wykorzystaniu tych samych metod i w takim samym układzie jak ostatni bilans roczny.

Z treści planu podziału oraz załączników wspólnicy (akcjonariusze) mogą się dowiedzieć więc między innymi, ile udziałów (akcji) dostaną w spółce nowo zawiązanej lub spółce przejmującej a także jak będzie wyglądał ład korporacyjny w tych podmiotach.

Podział spółki uproszczony

Jeśli wszyscy wspólnicy i akcjonariusze spółek uczestniczących w podziale wyrażą na to zgodę możliwe jest przeprowadzenie procesu podziału na uproszczonych zasadach. W takim przypadku w ramach procesu podziału nie będzie przede wszystkim obowiązku badania planu podziału przez biegłego rewidenta (o czym piszemy powyżej). Kolejno zarząd spółki dzielonej nie będzie musiał sporządzać oświadczenia zawierającego informację o stanie księgowym spółki jak i nie będzie miał obowiązku informowania zarządu spółki przejmującej lub nowo powstałej spółki w organizacji o wszelkich istotnych zmianach w aktywach i pasywach spółki dzielonej (które nastąpiły pomiędzy dniem sporządzenia planu połączenia a dniem podjęcia uchwały o podziale).

Z punktu widzenia czasu niezbędnego do przeprowadzenia podziału, najistotniejszą wartość dodaną stanowi możliwość rezygnacji z badania planu podziału przez biegłego.

Podział zasada kontynuacji (sukcesja)

Kodeksu spółek handlowych przewiduje, iż spółki przejmujące lub spółki nowo zawiązane powstałe w związku z podziałem wstępują z dniem podziału bądź z dniem wydzielenia w prawa i obowiązki spółki dzielonej, określone w planie podziału. Jest to tzw. zasada kontynuacji. Co od zasady w ramach podziału, dochodzi do automatycznego przeniesienia umów, koncesji, licencji, zezwoleń (co jednak w odniesieniu do umów i w szczególności decyzji administracyjnych nie jest reguła).

Czy umowy przechodzą przy podziale spółki?

Co do zasady przepisy dot. podziału wprowadzają zasadę sukcesji uniwersalnej w sferze cywilnoprawnej. Znaczy to, że jeśli dana umowa przenoszona jest w ramach podziału, teoretycznie jej stroną stanie się niejako z automatu spółka nowo zawiązana w ramach podziału lub spółka przejmująca dany majątek w ramach podziału. Pamiętać jednak należy, iż umowy, w szczególności te zawierane z bankami czy umowy na dofinansowanie, mogą zawierać w sobie klauzule dot. możliwości przeprowadzenia procesu podziału. Przykładowo umowa może przewidywać wprost, że w takim przypadku, jeśli dojdzie do jej przeniesienia w ramach podziału bez zgody kontrahenta, kontrahentowi będzie przysługiwać prawo wypowiedzenia takiej umowy (co może być w szczególności dotkliwe w przypadku umów, na mocy których dany podmiot korzysta z rożnych źródeł finansowania).

Czy koncesje, licencje, zezwolenia przechodzą przy podziale spółki?

Na spółkę przejmującą albo spółkę nowo zawiązaną przechodzą z dniem połączenia w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, które zostały przyznane spółce przejmowanej albo którejkolwiek ze spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej. Przyjmuje się więc, że w tym zakresie w przepisach kodeksu spółek handlowych wprowadzona została zasada ograniczonej sukcesji administracyjnoprawnej. W związku z tym analiza dokumentów o tym charakterze, podobnie jak analiza kwestii podatkowych, powinna być zasadniczym elementem poprzedzającym rozpoczęcie procesu podziału.

Dokumenty do podziału krok po kroku (wzór)

Zasadniczym dokumentem w procesie podziału jest planu podziału (o którym piszemy powyżej) oraz załączniki do plany podziału. Dodatkowo, zarządy spółki dzielonej i każdej spółki przejmującej sporządzają pisemne sprawozdanie uzasadniające podział spółki, jego podstawy prawne i ekonomiczne, a zwłaszcza stosunek wymiany udziałów lub akcji, oraz kryteria ich podziału. Jeśli nie jest przeprowadzana uproszczona procedura podziału, kolejny dokumentem będzie opinia sporządzona przez biegłego rewidenta w zakresie poprawności i rzetelności planu podziału. W określonych przypadkach konieczne będzie również co najmniej dwukrotne zawiadomienie o zamiarze podjęcia uchwały o podziale, w sposób przewidziany dla zawiadamiania określony dla danego rodzaju spółki (czyli np. w sposób zawiadamiania określony dla prostej spółki akcyjnej, o której piszemy tutaj). Kolejno konieczne będzie przygotowanie zgłoszenia do sądu rejestrowego wraz z niezbędnymi załącznikami, celem wpisu podziału w rejestrze przedsiębiorców KRS.

Czy od podziału trzeba płacić PCC?

Przyjąć należy, iż zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podział spółki kapitałowej nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Choć nie jest to wprost wyartykułowane w przepisach ustawy o PCC to przyjąć należy, iż jest to powszechnie akceptowane przez organy podatkowe i znajduje potwierdzenie między innymi w interpretacji z 11 września 2015 r., nr IPPB2/4514-304/15-2/MG, Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie dotyczącej podziału przez wydzielenie. Natomiast w innej interpretacji z 6 października 2015 r., nr ILPB2/436-176/14-2/MK, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu potwierdził brak opodatkowania PCC przy podziale przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki. Pamiętać przy tym należy, iż brak opodatkowania PCC jest wyjątkiem i przykładowo podpisanie nowej umowy spółki (np. umowy spółki komandytowej, o której piszemy tutaj) zawsze wiąże się z obowiązkiem odprowadzenia PCC.

Czy da się podważyć, zaskarżyć podział spółki?

Co do zasady możliwe jest wniesienie przez podmioty określone w ustawie powództwa o uchylenie albo o stwierdzenie nieważności uchwały. Po dniu podziału powództwo takie może być wytoczone jedynie przeciwko spółce przejmującej albo spółce nowo zawiązanej. Uchwała o połączeniu może zostać zaskarżona wyłącznie w określonym czasie. Uchwała nie podlega zaskarżeniu ze względu na zastrzeżenia dotyczące wyłącznie stosunku wymiany udziałów lub akcji, który określony jest w ramach procesu podziału.

Podział spółki – kancelaria Warszawa

Nasze usługi:

• Doradztwo dla właścicieli i osób zarządzających przedsiębiorstwem (private lawyer, prawnik biznesowy kancelaria Warszawa). 
• Rekomendacje, strategia i negocjacje (podział spółki prawnik Warszawa).
• Przygotowywanie umów, dokumentów, maksymalizacja bezpieczeństwa prawnego (podział spółki prawnik).
• Prowadzenie postępowań sądowych, arbitrażowych, dochodzenie należności (podział spółki radca prawny).
• Dostosowanie struktur firmowych i prywatnych do zmieniających się regulacji prawnych i podatkowych (podział spółki doradca podatkowy).
• Przekształcenia, aporty, podziały, łączenia, tworzenie, likwidacja i in. (doradca podatkowy kancelaria Warszawa)
• Prowadzenie spraw spornych wspólników, a także małżeńskich sporów majątkowych (podział spółki adwokat).
• Zabezpieczenie majątku, właścicieli i zarządzających biznesem – majątek kluczowy, nieruchomości, własność intelektualna (podział spółki radca prawny Warszawa).
• Pomoc w tworzeniu i prowadzeniu biznesu i transakcji za granicą. Spółki zagraniczne i fundacje (podział spółki kancelaria Warszawa).
• Obrona i reprezentacja w postępowaniu karnym i karnym skarbowym (podział spółki adwokat kancelaria Warszawa).
• Doradztwo dla firm rodzinnych, planowanie sukcesji (podział spółki kancelaria).
• Fundacje rodzinne, struktury zabezpieczające (podział spółki kancelaria Warszawa).
• Doradztwo w zakresie pracowników, współpracowników b2b, kwestiach zus, a także kwestiach podatkowych(podział spółki doradca podatkowy Warszawa).
• Prowadzenie spraw dot. Nieuczciwej konkurencji, naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa, sporów ze wspólnikami, pracownikami lub współpracownikami (podział spółki adwokat Warszawa).

Jeśli potrzebujesz wsparcia prawnego lub podatkowego – skontaktuj się z nami.