Spółka z o.o. – podstawowe informacje dla osób planujących prowadzenie biznesu w tej formie

Przeczytasz w 14 minut.

Z niniejszego wpisu dowiedz się:

• dlaczego spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest jedną z najpopularniejszych form prowadzenia działalności w naszym kraju.

Kiedy powstaje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością?

W chwili podpisania umowy sp. z o.o. powstaje tzw. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji. Stan ten trwa do momentu wpisu spółki w rejestrze przedsiębiorców KRS. W chwili wpisu spółka z o.o. uzyskuje również osobowość prawną. Spółka z o.o. w organizacji zasadniczo (poza wyjątkami przewidzianymi w przepisach kodeksu spółek handlowych) takie same prawa i obowiązki jak spółka, która jest wpisana w rejestrze przedsiębiorców KRS.

Wzór umowy spółki z o. o.

Tak jak w przypadku spółki komandytowej (o której przeczytasz tutaj) założenie spółki z o.o. jest możliwe również za pośrednictwem systemu s24. Dla małych spółek, w której jest niewielu wspólników, wzorzec umowy i jego ograniczenie możliwości modyfikacji najczęściej są wystarczające. Jeśli wspólnicy już na samym początku istnienia spółki jako swoje wkłady chcieliby wnieść aporty (tj. wkłady niepieniężne, np. w postaci nieruchomości lub przedsiębiorstwa), skorzystanie ze wzorca umowy nie będzie możliwe. W takim przypadku konieczne będzie udanie się do notariusza.

W przypadku zakładania sp. z o.o. przez system s24 wspólnicy muszą pamiętać o opłaceniu PCC, którego wysokość zależy od określonego przez nich kapitału zakładowego (jeśli umowa zawierana jest przed notariuszem, wtedy notariusza od razu pobiera PCC i dopełnia wszelkich formalności z tym związanych).

Wady i zalety spółki z o. o.

Spółka z o.o. jest spółką kapitałową. Wśród licznych zalet spółki z o.o. należy wymienić możliwość jej szybkiego zarejestrowania w trybie s24 przy wykorzystaniu wzorca umowy (o czym przeczytasz poniżej), relatywnie niskie koszty założenia, niski kapitał zakładowy oraz przede wszystkim całkowite wyłączenie odpowiedzialności wspólników za jej zobowiązania. Dodatkowo w przeciwieństwie do spółki jawnej (o której przeczytasz tutaj) oraz komandytowej (o której przeczytasz tutaj) w spółce z o.o. może być tylko jeden wspólnik. Istotną wartością dodaną jest również to, że w przypadku wieloosobowych spółek z o.o. jej wspólnicy nie muszą z tytułu uczestnictwa w spółce płacić składek ZUS (o ZUS-ie w sp. z o.o. przeczytasz poniżej).

Z wad spółki z o.o. należy wskazać przede wszystkim fakt podwójnego opodatkowania podatkiem (podatek CIT na poziomie spółki oraz PIT na poziomie wspólników) oraz to, że ta spółka z o.o. ma obowiązek prowadzenia pełnej księgowości oraz sporządzania sprawozdań finansowych. Jeśli wspólnikom nie odpowiada wzorzec umowy dostępny w s24, muszą udać się do notariusza celem podpisania umowy spółki. Co za tym idzie każda kolejna zmiana wiąże się również z wizytą u notariusza. O ile wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki, to jednak osoby zarządzające sp. z o.o. (jej członkowie zarządu) mogą w pewnych przypadkach ponosić odpowiedzialność za jej zobowiązania (zarówno prywatne jak i publicznoprawne).

Wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Może być utworzona przez jedną lub więcej osób. Jeden ze wspólników może mieć więcej udziałów w kapitale zakładowym.  Do kompetencji wspólników należy zmiana umowy spółki, wgląd do księgi udziałów, udział w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego. Są oni także uprawnieni do dywidendy za dany rok obrotowy, czyli do wynagrodzenia za włożony kapitał. Wspólnicy mają równe prawa i obowiązki w spółce. Są organem kontrolnym Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Mogą zbyć swoje udziały w całości lub części, a także mogą je zastawić w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.

Kto reprezentuje spółkę z o.o.?

W spółce z o.o. organem reprezentacji jest zarząd. Zarząd może składać się z jednej lub więcej osób. Wspólnicy mogą w umowie spółki z o.o. określić sposób reprezentacji. Mogą przewidzieć przykładowo, że każdy członek zarządu ma prawo do samodzielnej reprezentacji spółki lub że samodzielna reprezentacja przysługuje prezesowi zarządu, zaś pozostali członkowie zarządu muszą działać łącznie. Jeśli w umowie spółki nie zostanie zawarte żadne postanowienie w tym przedmiocie, w spółce z o.o. obowiązywać będzie tzw. kodeksowy sposób reprezentacji. W takim przypadku do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane będzie współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem. Określony w spółce sposób reprezentacji podlega ujawnieniu w rejestrze przedsiębiorców KRS. Zarząd spółki z o.o. może udzielać również pełnomocnictw wspólnikom oraz osobom trzecim. W sp. z o.o. możliwe jest również powołanie prokurenta.

Organ nadzorczy sp. z o.o. 

Organem nadzorczym w sp. z o.o. może zostać ustanowiona rada nadzorcza lub komisja rewizyjna. Zgodnie z k.s.h. organ ten powinien zostać ustanowiony w spółkach w których kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500.000 zł, a wspólników jest więcej niż 25 osób. Nie można być jednocześnie członkiem rady nadzorczej oraz komisji rewizyjnej. 

Członkowie rady nadzorczej powoływani są na roczną kadencję (chyba, że umowa spółki mówi inaczej), mogą zostać odwołani w każdej chwili. W skład rady nadzorczej wchodzi co najmniej trzech członków, powoływanych uchwałą wspólników. Do zadań rady nadzorczej należy m.in. nadzór nad działalnością spółki, ocena sprawozdań finansowych, ocena wniosków zarządu dotyczących podziału zysku lub pokrycia straty oraz składanie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny. Każdy członek rady co do zasady może wykonywać samodzielnie prawo nadzoru, a o rozszerzeniu uprawnień tego organu stanowi umowa spółki. Do kompetencji rady nadzorczej należy także podejmowanie uchwał. Członkowie rady nadzorczej otrzymują wynagrodzenie w wysokości określonej w umowie spółki. Komisję rewizyjną określają te same zasady co do powyższej rady nadzorczej.

Zgromadzenie wspólników

Zgromadzenie wspólników składa się ze wspólników spółki. Organ ten podejmuje uchwały w przedmiocie umowy o nabycie dla spółki nieruchomości lub udziału w nieruchomości. Rozporządzenie prawem lub zaciągnięcie zobowiązania do świadczenia przewyższającego dwukrotność kapitału zakładowego spółki wymaga uchwały wspólników. Wyróżniamy dwa rodzaje zgromadzeń wspólników zwyczajne oraz nadzwyczajne. Zgromadzenie zwyczajne powinno odbyć się w terminie sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Nadzwyczajne natomiast jest zwoływane przez zarząd/komisję rewizyjną/radę nadzorczą w przypadkach określonych w ustawie lub w umowie spółki. Zgromadzenia wspólników odbywają się w siedzibie spółki lub w innym miejscu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Kto odpowiada za długi w spółce z o.o.?

Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki z o.o. Wierzyciele muszą swoje roszczenia kierować w pierwszej kolejności bezpośrednio do spółki i z jej majątku dochodzić zaspokojenia. W pewnych przypadkach jednak wierzyciel będzie mógł skierować swoje roszczenia do członków zarządu spółki. Taka możliwość powstanie przede wszystkim, gdy egzekucja z majątku spółki będzie bezskuteczna i gdy członkowie zarządu nie zgłosili w porę wniosku o upadłość spółki. W takim przypadku członek zarządu może ponosić odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem.

Zmiana umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Wszelkie zmiany umowy spółki wymagają uchwały wspólników i wpisu tych zmian do rejestru. Zmiany do rejestru zgłasza zarząd spółki.

Jakie podatki obowiązują w spółce z o. o.?

Spółka jest płatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Zasadniczo podatek dochodowy od osób prawnych wynosi 19%, w pewnych przypadkach jednak, po spełnieniu wymogów określonych w przepisach prawa możliwe jest rozliczanie tego podatku przez sp. z o.o. według stawki 9%. Taka możliwość istnieje w przypadku spółek, które w danym roku obrotowym nie przekroczą kwoty przychodu 2 mln euro. Po opłaceniu przez sp. z o.o. podatku CIT i wypłaceniu zysku na rzecz wspólników, wspólnicy są zobowiązani do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). Stawka tego podatku wynosi 19%. Nadto spółki z o.o. mają możliwość skorzystania z opodatkowania w formie ryczałtu od dochodów spółek. Jest to tzw. estoński CIT i jego istota w największym uproszczeniu sprowadza się do tego, że spółka nie ma obowiązku płacenia podatku dochodowego do momentu wypłaty zysku. W estońskim CIT efektywne opodatkowanie spółki (tj. uwzględniające CIT oraz PIT) i wspólników jest niższe niż przy opodatkowaniu na zasadach ogólnych – w spółce będącej małym podatnikiem i w odniesieniu do pozostałych podatników, opodatkowanie wypłacanych zysków wyniesie maksymalnie odpowiednio 20% lub 25%.

Jaki ZUS obowiązuje w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością?

Do uiszczenia składek ZUS zobowiązani są wspólnicy spółek osobowych (o ZUS-ie w spółce jawnej przeczytasz tutaj, natomiast o ZUS-ie w sp. komandytowej przeczytasz tutaj). Wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym pod warunkiem, że spółka jest wieloosobowa. W ostatnich latach w orzecznictwie wykształciło się stanowisko, że wieloosobowość nie może być pozorna, a za taką uważana jest sytuacja, kiedy np. jeden wspólnik ma 99% udziałów a drugi 1%. W przypadku jednoosobowej sp. z o.o. jej wspólnik zobowiązany jest do uiszczania składek ZUS.

W odniesieniu do członków zarządu spółek z o.o. od 1 stycznia 2022 r. osoby powołane do pełnienia tej funkcji na podstawie uchwały wspólników, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie, zostały objęte obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym (o czym przeczytasz również poniżej). Jeśli członek zarządu jest zatrudniony w spółce na podstawie umowy o pracę, powstaje obowiązek uiszczania składek ZUS właściwych dla tej umowy.

Jaka jest wysokość składki zdrowotnej w spółce z o. o.?

Wspólnicy w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością (w spółkach kapitałowych) nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Członkowie zarządu spółek z o.o. muszą jednak pamiętać, że od 1 stycznia 2022 roku zmieniły się zasady zgłaszania członków zarządów do ubezpieczenia zdrowotnego. Aktualnie członkowie zarządów spółek z o.o. podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeśli pełnią swoją funkcję na podstawie powołania i z tego tytułu otrzymują wynagrodzenie. Składka na ubezpieczenie zdrowotne członków zarządu wynosi 9% podstawy wymiaru składki. Podstawę wymiaru składki tych osób stanowi kwota odpowiadająca wysokości wynagrodzenia tych osób, pobieranego z tytułu powołania.

Jaka księgowość obowiązuje w sp. z o. o.?

Przepisy prawa nakładają na spółki z o.o. obowiązek prowadzenia pełnej księgowości. Oznacza to, że każde zdarzenie gospodarcze w sp. z o.o. musi zostać odpowiednio zaewidencjonowane w księgach spółki. W związku z tym posiadaniem spółki z o.o. najczęściej wiąże się konieczność powierzenia prowadzenia ksiąg rachunkowych specjalistycznej firmie. Zwiększa to więc codzienne koszty prowadzenia działalności w tej formie. Kolejno, odmiennie niż to ma na przykład miejsce w przypadku prowadzenia działalności w formie jednoosobowej działalności gospodarczej (o której przeczytasz tutaj) przykładowo wypłacanie jakichkolwiek środków ze sp. z o.o. możliwe jest tyko wtedy, kiedy istnieje ku temu podstawa prawna (na przykład jako zaliczka na poczet dywidendy).

Jak zbyć udziały w spółce z o. o.?

Zasadniczo zbycie udziałów w spółce z o.o. odbywa się w drodze zawarcia umowy. Różnica w odniesieniu do zbywania praw udziałowych w innych spółkach jest taka, że umowa zbycia udziałów w spółce z o.o., aby być w pełni ważna i skuteczna, musi zostać zawarta w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym (o zbycia udziałów w sp. jawnej przeczytasz tutaj a o zbyciu akcji w sp. akcyjnej przeczytasz tutaj).

Przed zawarciem umowy strony transakcji powinny zapoznać się z umową spółki, której udziały są przedmiotem zbycia. Bardzo często zdarza się, że do przeniesienia udziałów wymagana jest zgoda zarządu lub zgromadzenia wspólników. Dodatkowo pozostałym wspólnikom może przysługiwać prawo pierwszeństwa lub pierwokupu udziałów. Co do zasady zbycie udziałów jest skuteczne od momentu zawarcia umowy (chyba, że coś innego wynika z umowy).

Czy da się wypowiedzieć umowę spółki z o. o.?

Warto zwrócić uwagę, że w spółce z o.o., w odróżnieniu od spółek osobowych, nie ma możliwości wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika. Jeśli wspólnik chce „wyjść” ze spółki może to zrobić w drodze zbycia udziałów. Innym sposobem jest umorzenie udziałów wspólnika (więcej o umorzeniu udziałów przeczytasz poniżej).

Jak wyjść ze spółki z o.o.?

Najprostszą możliwością wyjścia ze spółki jest zbycie udziałów posiadanych przez wspólnika (więcej o zbyciu udziałów przeczytasz powyżej). Innym sposobem jest umorzenie udziałów wspólnika. W procedurze umorzenia udziałów, udziału są nabywane przez spółkę i unicestwiane. Aby przeprowadzenie procedury udziałów było w ogóle możliwe, umowa sp. z o.o. musi zawierać w tym zakresie postanowienie przewidujące taką możliwość. W przypadku umorzenia dobrowolnego za zgodą wspólnika, za umorzone udziały możliwe jest niewypłacania wynagrodzenia. Kodeks spółek przewiduje również możliwość zawarcia w umowie spółki postanowienia dopuszczającego umorzenie przymusowe udziałów (tj. bez zgody wspólnika). W takim przypadku umowa spółki musi dokładnie opisywać przypadki, kiedy takie umorzenie będzie możliwe oraz ustalać zasady wynagrodzenia za umorzone udziały.

Rozwiązanie spółki z o.o.

Kodeks spółek handlowych wskazuje między innymi następujące okoliczności, które skutkują rozwiązaniem spółki:

– zaistnienie przyczyn przewidzianych w umowie spółki,

– podjęcie przez wspólników uchwały wspólników o rozwiązaniu spółki,

– ogłoszenie upadłości spółki.

Rozwiązanie spółki może nastąpić również w drodze sądowego orzeczenia między innymi na skutek żądania wspólnika lub członka organu spółki, jeżeli osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo jeżeli zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki.

Rozwiązanie spółki może nastąpić wyłącznie po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreślenia spółki z rejestru. Celem likwidacji jest ściągnięcie wierzytelności, upłynnienie majątku czy spłata zobowiązań. Likwidacja to proces, w ramach którego spółka musi dopełnić szereg obowiązków i trwa co najmniej 6 miesięcy (choć i tak jest to proces krótszy niż w przypadku likwidacji spółki akcyjnej, o której przeczytasz tutaj).

Dziedziczenie udziałów w spółce z o.o.

Udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością podlegają dziedziczeniu. Udziały są bowiem prawem majątkowym. O ile umowa spółki nie stanowi inaczej, spadkobiercy wspólnika wstępują do spółki w jego miejsce z mocy prawa. Spadkobiercy wspólnika nie muszą w tym celu składać żadnego dodatkowego oświadczenia. Uzasadnione jest jednak w przypadku zaistnienia takiej sytuacji zawiadomienie spółki. Spółka może żądać dokumentów potwierdzających przejście udziałów na konkretne osoby, w szczególności aktu poświadczenia dziedziczenia.

Planujesz utworzenie spółki? Skontaktuj się z nami

Nasi prawnicy doradzą Ci która spółka będzie najbardziej dopasowana do Ciebie, również pod kątem ochrony majątku, a także pod kątem podatkowym.

Spółka z o.o. – kancelaria Warszawa

Nasze usługi:

• Doradztwo dla właścicieli i osób zarządzających przedsiębiorstwem (private lawyer, prawnik biznesowy kancelaria Warszawa). 
• Rekomendacje, strategia i negocjacje (spółka z o.o. prawnik Warszawa).
• Przygotowywanie umów, dokumentów, maksymalizacja bezpieczeństwa prawnego (spółka z o.o. prawnik).
• Prowadzenie postępowań sądowych, arbitrażowych, dochodzenie należności (spółka z o.o. radca prawny).
• Dostosowanie struktur firmowych i prywatnych do zmieniających się regulacji prawnych i podatkowych (spółka z o.o. doradca podatkowy).
• Przekształcenia, aporty, podziały, łączenia, tworzenie, likwidacja i in. (doradca podatkowy kancelaria Warszawa)
• Prowadzenie spraw spornych wspólników, a także małżeńskich sporów majątkowych (spółka z o.o. adwokat).
• Zabezpieczenie majątku, właścicieli i zarządzających biznesem – majątek kluczowy, nieruchomości, własność intelektualna (spółka z o.o. radca prawny Warszawa).
• Pomoc w tworzeniu i prowadzeniu biznesu i transakcji za granicą. Spółki zagraniczne i fundacje (spółka z o.o. kancelaria Warszawa).
• Obrona i reprezentacja w postępowaniu karnym i karnym skarbowym (spółka z o.o. adwokat kancelaria Warszawa).
• Doradztwo dla firm rodzinnych, planowanie sukcesji (spółka z o.o. kancelaria).
• Fundacje rodzinne, struktury zabezpieczające (spółka z o.o. kancelaria Warszawa).
• Doradztwo w zakresie pracowników, współpracowników b2b, kwestiach zus, a także kwestiach podatkowych(spółka z o.o. doradca podatkowy Warszawa).
• Prowadzenie spraw dot. Nieuczciwej konkurencji, naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa, sporów ze wspólnikami, pracownikami lub współpracownikami (spółka z o.o. adwokat Warszawa).

Jeśli potrzebujesz wsparcia prawnego lub podatkowego – skontaktuj się z nami.

---

^[1] A. Kidyba [w:] Komentarz aktualizowany do art. 301-633 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, LEX/el. 2022, art. 370.

^[2] Wyrok SN z 12.05.2011 r., II UK 20/11, OSNP 2012, nr 11-12, poz. 145.