Jednoosobowa działalność gospodarcza – charakterystyka, podatki, odpowiedzialność

Przeczytasz w 10 minut.

Z niniejszego wpisu dowiesz się:

• wszystkiego co warto wiedzieć o jednoosobowej działalności gospodarczej.

Jednoosobowa działalność gospodarcza – wady i zalety

Miliony polskich przedsiębiorców prowadzą działalność w formie jednoosobowej działalności gospodarczej. Jest to najprostsza forma prowadzenia działalności, którą można założyć „od ręki”. Założenie własnej firmy w tej formie jest niemal bezkosztowe. Wystarczy dokonać rejestracji w centralnej ewidencji działalności gospodarczej, aby uzyskać status przedsiębiorcy. Kolejno najczęściej kolejnym krokiem jest rejestracja do VAT-u. Przedsiębiorca nie musi opłacać żadnego kapitału jak na przykład w spółce akcyjnej, gdzie kapitał wynosi aż 100.000 zł (a o której to spółce przeczytasz tutaj). Przedsiębiorca prowadzący działalność w tej formie ma również możliwość wyboru najbardziej dogodnej dla siebie formy opodatkowania. Ma też możliwość prowadzenia w formie uproszczonej ewidencji księgowej.

Wśród wad JDG wymienia się zawsze w pierwszej kolejności to, że przedsiębiorca, który działa w tej formie ponosi odpowiedzialność bez ograniczenia, całym swoim majątkiem za zobowiązania związane z prowadzeniem firmy jednoosobowej. Z innych wad JDG do niedawna wymieniany był brak możliwości kontynuowania działalności po śmierci przedsiębiorcy. Sytuacja ta zmieniła się w ostatnich latach (o czym piszemy poniżej).

Jakie podatki obowiązują w jednoosobowej działalności gospodarczej?

Przedsiębiorca prowadzący działalność w formie JDG ma do wyboru kilka możliwych form opodatkowania. Przedsiębiorca może postanowić o rozliczaniu się na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej. Stawka ta aktualnie wynosić będzie 12% dla pierwszego progu podatkowego (który wynosi 120.000 zł). Po jego przekroczeniu dochody przedsiębiorcy będą opodatkowane na poziomie 32%.

Przedsiębiorca może również zdecydować o rozliczaniu według stawki liniowej wynoszącej 19%. W takim przypadku niezależnie od poziomu dochodu, zawsze zastosowanie będzie miała jedna stawka w jego przypadku.

W ramach JGD możliwe jest również opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Stawki ryczałtu zależą od rodzaju prowadzonej działalności i mogą wynosić od 2% do 17%. W przypadku korzystania z ryczałtu nie jest jednak możliwe odejmowanie od uzyskiwanego przychodu jakichkolwiek kosztów.

Dla JDG istnieje teoretycznie jeszcze jeden sposób opodatkowania – a mianowicie w formie karty podatkowej. Od 2022 roku z karty podatkowej mogą korzystać tylko ci podatnicy, którzy kontynuują opodatkowanie w tej formie – byli już opodatkowani w ten sposób w 2021 roku. Nowi przedsiębiorcy lub zmieniający formę opodatkowania nie mogą skorzystać z karty podatkowej.

Zyski przedsiębiorcy są opodatkowanie więc jednokrotnie podobnie jak zyski wspólników sp. j. (o której przeczytasz tutaj) i zupełnie odmiennie niż zyski sp. z o.o. (o której przeczytasz tutaj).

Jaki ZUS obowiązuje w jednoosobowej działalności gospodarczej?

Założenie działalności wiąże się dla przedsiębiorcy z obowiązkiem płacenia składek ZUS. W pewnych przypadkach jednak przedsiębiorcy mogą korzystać z pewnych preferencji dot. opłacania składek ZUS, a z takiej możliwości nie mają na przykład wspólnicy sp. k. (o której przeczytasz tutaj)

Z takich preferencji mogą skorzystać przede wszystkim przedsiębiorcy rozpoczynający działalność. Jest to tzw. ulga na start. W przypadku korzystania z ulgi na start przedsiębiorcy płacą składki ZUS w ograniczonej formie poprzez opłacanie jedynie składki na ubezpieczenie zdrowotne. Przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej osoba prowadząca działalność jest zwolniona z podlegania ubezpieczeniom społecznym. Z ulgi na start mogą skorzystać nowi przedsiębiorcy, którzy po raz pierwszy podejmują się prowadzenia działalności gospodarczej, albo osoby wznawiające działalność po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia.

Kolejno po zakończeniu trwania ulgi na start, przedsiębiorca ma możliwość korzystać w ciągu kolejnych 24 miesięcy z preferencji opłacania pomniejszonych składek za ubezpieczenia społeczne (i tylko ich). Podstawa do wyliczeń preferencyjnych składek ZUS wynosi minimum 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Z tej możliwości mają również możliwość skorzystania nowi przedsiębiorcy (czyli nie trzeba korzystać z ulgi na start, aby skorzystać z tej preferencji).

Przedsiębiorcy, których przychód w 2021 roku nie przekroczył kwoty 120 000 zł w okresie poprzedzającego roku, od stycznia 2022 roku mają możliwość korzystania z kolejnej preferencji – tzw. małego ZUS plus, który pozwala na płacenie niższych składek na ubezpieczenia społeczne. Składki ZUS to powszechna danina, ich obowiązek opłacania mają również wspólnicy spółki jawnej czy komandytowej a nawet w określonych przypadkach akcjonariusze prostej spółki akcyjnej (o której przeczytasz tutaj).

Jaka księgowość obowiązuje w jednoosobowej działalności gospodarczej?

Każda osoba prowadząca działalność w formie JDG jest zobowiązana zawsze do prowadzenia odpowiednich zapisów księgowych dla prowadzonej przez siebie firmy. Decyzję w tym zakresie trzeba podjąć już na etapie rejestracji firmy w CEIDG. W przypadku JGD najczęściej wybieraną formą prowadzenia księgowości jest księgowość uproszczona (lub mała księgowość), w ramach której można prowadzić księgowość w formie ryczałtu ewidencjonowanego albo księgi przychodów i rozchodów (KPiR).

Oczywiście przedsiębiorca może zawsze zdecydować o prowadzeniu pełnej księgowości, która jest obowiązkowa choćby dla sp. z o.o. (o czym przeczytasz tutaj) czy dla spółki akcyjnej (o czym przeczytaj tutaj). W pewnych sytuacjach przedsiębiorca działający w tej formie będzie miał obowiązek prowadzenia pełnej księgowości. Zadzieje się tak, gdy przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych przekroczą równowartość 2 mln euro w przeliczeniu na złotówki po kursie średnim ogłoszonym przez NBP na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok, za który zacznie obowiązywać pełna księgowość.

Kto reprezentuje jednoosobową działalność gospodarczą?

Najczęściej przedsiębiorca reprezentuje sam siebie i działa we własnym imieniu. Możliwe jest również udzielenie przez przedsiębiorcę pełnomocnictwa cywilnego, do dokonania jakiejś określonej czynności, określonych rodzajów czynności a nawet pełnomocnictwa ogólnego. Przedsiębiorca powinien pamiętać, że w takim przypadku forma pełnomocnictwa powinna przyjąć taką samą formę jaką ma mieć czynność prawna dokonywana na podstawie pełnomocnictwa.

Od kilku lat przedsiębiorca prowadzący działalność w formie JDG może udzielić również określonej osobie prokury. Prokura charakteryzuje się szerszym zakresem działania niż zwykłe pełnomocnictwo. Wcześniej ta możliwość była zastrzeżona wyłączenia dla spółek prawa handlowego wpisanych w rejestrze przedsiębiorców KRS (o jednej z nich spółce komandytowo akcyjnej przeczytasz tutaj).

Kto odpowiada za długi jednoosobowej działalności gospodarczej?

Mimo wielu zalet JDG, niewątpliwą wadą prowadzenia działalności w tej formie jest brak rozdziału między majątkiem przedsiębiorstwa a majątkiem prywatnym osoby fizycznej. Osoba fizyczna prowadząca działalność w formie jednoosobowej działalności gospodarczej odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania firmy. Wierzyciel może więc dochodzić zaspokojenia swojego roszczenia np. z prywatnego mieszkania przedsiębiorcy (nawet jeśli mieszka on w nim ze swoją rodziną). Forma prowadzenia działalności nie zapewnia więc na pewno takiego bezpieczeństwa jakie mają wspólnicy sp. z o.o.

Kiedy powstaje jednoosobowa działalność gospodarcza?

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej wskazuje, że przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Jest więc sytuacja odmienna od spółek jawnych, które mogą podjąć działalność dopiero od chwili wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS. Osoba, która składa wniosek o wpis może we wniosku o wpis do CEIDG określić późniejszy dzień podjęcia działalności gospodarczej niż dzień złożenia wniosku. Nie jest przy tym możliwe uzyskanie statusu przedsiębiorcy z datą wsteczną.

Jak zbyć biznes jednoosobowej działalności gospodarczej?

Jak wspomniano powyżej w odniesieniu do odpowiedzialności za długi w JDG (o czym piszemy powyżej) majątek prywatny nie jest oddzielony od majątku firmowego przedsiębiorcy. JDG powiązana jest bezpośrednio z jej właścicielem. Firma jako taka nie ma swojego majątku, nie jest odrębna od swojego właściciela (taka odrębność ma miejsce na przykład w odniesieniu do spółek z o.o.). Mimo to zbycie biznesu jako takiego można przeprowadzić w drodze sprzedaży przedsiębiorstwa, na mocy umowy, która zawarta zostanie pomiędzy sprzedającym a kupującym. Taka umowa powinna zostać zawarta w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym, ale jeśli składnikiem przedsiębiorstwa JDG jest nieruchomość wtedy konieczna będzie forma aktu notarialnego. Podpisanie tej umowy może wiązać się z dodatkowymi obowiązkami i ryzykami, np. koniecznością uzyskani zgód kontrahentów. Inne sposoby to przekształcenie JDG w sp. z o.o. i kolejno sprzedaż udziałów sp. z o.o. lub aport przedsiębiorstwa JDG do spółki.

Jaka jest wysokość składki zdrowotnej w działalności gospodarczej (jednoosobowej)?

W 2022 roku doszło do rewolucji w zakresie zasad opłacania i wyliczania składek zdrowotnych. Składka zdrowotna 2022 r. dla przedsiębiorcy uzależniona jest przede wszystkim od wybranej formy opodatkowania. Przykładowo przedsiębiorca rozliczający się według skali podatkowej płaci składkę zdrowotną w wysokości

9 % dochodu, ale nie mniej niż 270,90 zł. Osoby rozliczające się według podatku liniowego płacą składkę na poziomie 4,9% od uzyskanych przez siebie dochodów, ale nie mniej niż 270,90 zł.

W przypadku tzw. ryczałtowców, składka zdrowotna przy przychodzie do 60.000 zł wynosi 335,94 zł. W przypadku osiągania przychodu powyżej 60.000 zł składa wynosi 559,89 zł, a w przypadku przychodu powyżej 300.000 zł składka wynosi 1007,81 zł.

Przedsiębiorcy mogą korzystać z ulg w opłacaniu składek ZUS (o czym piszemy powyżej). Ulgi te nie dotyczą jednak wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Jednoosobowa działalność gospodarcza – dziedziczenie

Od dnia 25 listopada 2018 w polskim porządku prawnym funkcjonuje ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstw. Wprowadziła ona zmiany w procesie dziedziczenia JDG. Celem tych przepisów było umożliwienie faktycznego dziedziczenia przedsiębiorstwa prowadzonego w formie jednoosobowej działalności gospodarczej i danie możliwości kontynuowania działalności po śmierci przedsiębiorcy. Umożliwia ona wyznaczenie zarządcy sukcesyjnego, który prowadzi firmę bezpośrednio po śmierci przedsiębiorcy. Dzięki temu w chwili śmierci osoby fizycznej prowadzącej działalność w formie JDG nie ulegają rozwiązaniu umowy z pracownikami, nie przepada numer NIP, koncesje czy licencje, co miało miejsce wcześniej. Firma ma możliwość stosowania ciągłości rozliczeń podatkowych.

Warunkiem powyższego jest ustanowienie zarządcy sukcesyjnego, który będzie zarządzał przedsiębiorstwem po śmierci jego właściciela, czyli przedsiębiorstwem w spadku. Istotne jest to, że właścicielami przedsiębiorstwa w spadku stają się spadkobiercy przedsiębiorcy, na zasadach określonych w przepisach dot. dziedziczenia ustawowego lub określonych w testamencie. Funkcja zarządcy sukcesyjnego ma charakter tymczasowy. Co do zasady powinien on pełnić swoją funkcje, aż czasu ostatecznego zakończenia formalności spadkowych.

Pełnomocnik sukcesyjny w firmie jednoosobowej

Jeden przedsiębiorca prowadzący działalność w formie JDG może ustanowić jednego zarządcę sukcesyjnego. Fakt ustanowienia zarządcy musi zostać zgłoszony do CEIDG. Bez takiego zgłoszenia powołanie zarządcy nie jest skuteczne.

Zarządcą sukcesyjnym może być członek rodziny przedsiębiorcy (w tym jego spadkobierca) jak i obca osoba, która nie jest powiązana z przedsiębiorcą.  Warunkiem jest by osoba wyznaczona do tej funkcji posiadała pełną zdolność do czynności prawnych i nie może być wobec niej prawomocnie orzeczony zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.

Powołanie zarządcy powinno mieć formę pisemną, a sam zarządca również w formie pisemnej powinien wyrazić zgodę na fakt powołania.

Możliwe jest również ujawnienie w CEIDG, że prokurent ustanowiony przez strony po jego śmierci stanie się zarządcą sukcesyjnym.

Jednoosobowa działalność gospodarcza – kancelaria Warszawa

Nasze usługi:

• Doradztwo dla właścicieli i osób zarządzających przedsiębiorstwem (private lawyer, prawnik biznesowy kancelaria Warszawa). 
• Rekomendacje, strategia i negocjacje (jednoosobowa działalność gospodarcza prawnik Warszawa).
• Przygotowywanie umów, dokumentów, maksymalizacja bezpieczeństwa prawnego (jednoosobowa działalność gospodarcza prawnik).
• Prowadzenie postępowań sądowych, arbitrażowych, dochodzenie należności (jednoosobowa działalność gospodarcza radca prawny).
• Dostosowanie struktur firmowych i prywatnych do zmieniających się regulacji prawnych i podatkowych (jednoosobowa działalność gospodarcza doradca podatkowy).
• Przekształcenia, aporty, podziały, łączenia, tworzenie, likwidacja i in. (doradca podatkowy kancelaria Warszawa)
• Prowadzenie spraw spornych wspólników, a także małżeńskich sporów majątkowych (jednoosobowa działalność gospodarcza adwokat).
• Zabezpieczenie majątku, właścicieli i zarządzających biznesem – majątek kluczowy, nieruchomości, własność intelektualna (jednoosobowa działalność gospodarcza radca prawny Warszawa).
• Pomoc w tworzeniu i prowadzeniu biznesu i transakcji za granicą. Spółki zagraniczne i fundacje (jednoosobowa działalność gospodarcza kancelaria Warszawa).
• Obrona i reprezentacja w postępowaniu karnym i karnym skarbowym (jednoosobowa działalność gospodarcza adwokat kancelaria Warszawa).
• Doradztwo dla firm rodzinnych, planowanie sukcesji (jednoosobowa działalność gospodarcza kancelaria).
• Fundacje rodzinne, struktury zabezpieczające (jednoosobowa działalność gospodarcza kancelaria Warszawa).
• Doradztwo w zakresie pracowników, współpracowników b2b, kwestiach zus, a także kwestiach podatkowych(jednoosobowa działalność gospodarcza doradca podatkowy Warszawa).
• Prowadzenie spraw dot. Nieuczciwej konkurencji, naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa, sporów ze wspólnikami, pracownikami lub współpracownikami (jednoosobowa działalność gospodarcza adwokat Warszawa).

Jeśli potrzebujesz wsparcia prawnego lub podatkowego – skontaktuj się z nami.