Polskie prawo przewiduje kilka sposobów umorzenia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (w art. 199 Kodeksu spółek handlowych). Jednym z nich jest umorzenie przymusowe, które następuje bez zgody wspólnika.
Z tego artykułu dowiesz się m. in. na czym polega przymusowe umorzenie udziałów, co się z nim wiąże i jakie są jego konsekwencje.
Na skróty
ukryj
Możliwość umorzenia udziałów w spółce z o. o.
Niezależnie od tego, czy chodzi o umorzenie udziałów przymusowe, dobrowolne czy automatyczne (omówienie umorzenia dobrowolnego i automatycznego w oddzielnym wpisie), by możliwe było jego dokonanie, umorzenie udziałów musi przewidywać umowa spółki. Dodatkowo, niemożliwe jest umorzenie udziałów:
– w spółce z o. o. w organizacji (konieczne jest wpisanie spółki do rejestru KRS by dokonać umorzenia udziałów) oraz
– w spółce z o. o. w likwidacji.
W przypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje możliwości umorzenia udziałów, konieczne jest dokonanie najpierw zmiany umowy spółki w tym zakresie i dopiero w kolejnym kroku podjęcie działań zmierzających do dokonania umorzenia.
Na czym polega przymusowe umorzenie udziałów?
Jeśli umowa spółki przewiduje możliwość dokonania takiego umorzenia (określając szczegółowo przesłanki i tryb umorzenia) i wskazane w umowie przesłanki się ziszczą, konieczne jest podjęcie przez zgromadzenie wspólników uchwały umorzeniowej.
Uchwała ta w sposób kompleksowy wyczerpuje umorzenie od strony formalnej i nie jest konieczne podejmowanie kolejnych czynności (odmiennie niż przy dobrowolnym umorzeniu). W uchwale wskazana musi być podstawa prawna umorzenia, wysokość wynagrodzenia, udziały podlegające umorzeniu oraz uzasadnienie umorzenia.
Konsekwencją umorzenia jest to, że udziały przestają istnieć, a związane z nimi prawo udziałowe wygasa. Możliwe jest umorzenie części bądź wszystkich udziałów wspólnika. Jeśli umorzeniu ulegają wszystkie udziały wspólnika, traci on członkostwo w spółce.
Zasadą jest, że umorzenie udziałów następuje za wynagrodzeniem, jednak za zgodą wspólnika może nastąpić bez wynagrodzenia.
Przesłanki umowne umorzenia przymusowego
Kodeks spółek handlowych nie wskazuje katalogu przesłanek, jakich zaistnienie może skutkować przymusowym umorzeniem udziałów, zatem mamy do czynienia ze swobodą ich wskazania w umowie spółki. Jedynym ograniczeniem jest to, że muszą one zostać określone na tyle jasno i precyzyjnie, by wyeliminować możliwość wątpliwości interpretacyjnych.
Przesłanki mogą dotyczyć zarówno wspólnika jak i spółki. Jeśli chodzi o przyczyny dotyczące wspólnika mogą mieć one dwojaki charakter – sankcyjny (zawiniony przez wspólnika) i dotyczący innych związanych ze wspólnikiem, ale niezawinionych przez niego okoliczności.
Przykładowo, jako przesłanki przymusowego umorzenia udziałów z przyczyn dotyczących wspólnika można by wskazać np.: utratę uprawnień zawodowych przez wspólnika, wyrządzenie spółce szkody, niewykonania przez wspólnika nałożonych na niego obowiązków, podjęcie działalności konkurencyjnej względem spółki.
W doktrynie uznaje się również, że umorzeniu przymusowemu mogą podlegać także udziały własne spółki, jeśli zostaną spełnione przesłanki przewidziane dla umorzenia przymusowego.
Tryb umorzenia przymusowego
Kodeks spółek handlowych wskazuje również, że w umowie spółki oprócz przesłanek, określony musi zostać tryb umorzenia. Rozwiązanie to jest wadliwe, bowiem Kodeks spółek handlowych wskazuje jedyny dopuszczalny tryb przeprowadzenia umorzenia przymusowego. W praktyce spotykamy się z tego powodu powtarzaniem treści art. 199 Kodeksu spółek handlowych w umowie spółki, by sprostać wymaganiom ustawowym określenia trybu umorzenia. Nie jest bowiem możliwe wprowadzenie innej procedury umorzenia przymusowego, np. uchwałą rady nadzorczej.
W doktrynie pojawia się natomiast pogląd zgodnie z którym w przypadku umorzenia przymusowego z czystego zysku albo bez wynagrodzenia można wskazać w umowie spółki inny moment dokonania umorzenia udziałów. Doktryna wskazuje również, że w przypadku, gdy w umowie spółki nie zostanie określony tryb umorzenia przymusowego, zastosowanie w tym zakresie znajdzie art. 199 Kodeksu spółek handlowych.
Wynagrodzenie za przymusowe umorzenie
W przypadku umorzenia przymusowego istnieją trzy możliwości – nieodpłatne umorzenie (za zgodą wspólnika), umorzenie w drodze obniżenia kapitału zakładowego, umorzenie z czystego zysku.
Minimalna wysokość wynagrodzenia to wartość bilansowa udziałów. Nie może być ono także niższe od wartości przypadających na udział aktywów netto, wskazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy. Wysokość wynagrodzenia oraz źródło finansowania umorzenia muszą być wskazane w uchwale umorzeniowej.
W zależności od tego, czy umorzenie udziałów wiąże się z obniżeniem kapitału zakładowego, czy też następuje z czystego zysku spółki (ze środków spółki) konieczne jest podjęcie dalszych działań przez spółkę. Co istotne – możliwe jest jednoczesne stosowanie obu sposobów finansowania umorzenia udziałów.
Obniżenie kapitału zakładowego przy przymusowym umorzeniu
Jeśli przymusowe umorzenie udziałów wiąże się z obniżeniem kapitału zakładowego, konieczne jest podjęcie uchwały wspólników w tym przedmiocie, zmiana umowy spółki w części dotyczącej wysokości kapitału zakładowego spółki oraz złożenie wniosku o zmianę danych w KRS.
Skutek umorzenia ziści się dopiero w chwili zarejestrowania w KRS obniżenia kapitału zakładowego.
Przymusowe umorzenie z czystego zysku
Jeśli przymusowe umorzenie udziałów następuje z czystego zysku, spółka musi dokonać zmian w księdze udziałów i złożyć w tym przedmiocie wniosek o zmianę listy wspólników do KRS, wskazując ilość i wartość nominalną przysługujących im udziałów. Nie następuje w tym przypadku zmiana umowy spółki.
Wypłata wynagrodzenia za udziały może nastąpić z zysku ostatniego roku obrotowego i uzupełnieniem tej wypłaty może być zysk z lat ubiegłych, który wyodrębniono w oddzielne fundusze przeznaczone na cele umorzeniowe. Gdy w ostatnim roku wystąpiła strata samodzielnym źródłem finansowania umorzenia może być także zysk z lat ubiegłych. Jeżeli natomiast nie doszło do podzielenia zysku w latach ubiegłych (nie podjęto stosownej uchwały) – zysk ten nie może stać się źródłem wypłaty na poczet wynagrodzenia za udziały.
Skutek umorzenia przy finansowaniu go z czystego zysku następuje z chwilą podjęcia tej uchwały (względnie z chwilą określoną w uchwale). Analogicznie sytuacja wygląda przy umorzeniu przymusowym bez wynagrodzenia.
Kiedy wspólnik może dochodzić wypłaty wynagrodzenia? Wymagalność roszczenia o wypłatę wynagrodzenia za umorzenie przymusowe
Za wypłatę wynagrodzenia wspólnikowi za umorzone udziały odpowiedzialna jest spółka, nie pozostali wspólnicy. Jeśli umorzenie przymusowe jest finansowane z czystego zysku spółki, wspólnik może dochodzić jego wypłaty już z chwilą podjęcia uchwały umorzeniowej. Odmiennie natomiast kształtuje się sytuacja, gdy następuje obniżenie kapitału zakładowego celem sfinansowania umorzenia. W takim wypadku wymagalność roszczenia o wypłatę wynagrodzenia uzależniona jest od chwili wpisu obniżenia w rejestrze KRS.
Przymusowe umorzenie udziałów – kwestie formalne
Przymusowe umorzenie udziałów w sp. z o. o. może nastąpić w przypadku spełnienia się przesłanek umorzenia przymusowego określonych szczegółowo w umowie spółki.
Z formalnego punktu widzenia, aby doszło do umorzenia, konieczne jest:
- spełnienie przesłanek umorzenia przymusowego określonych w umowie spółki,
- podjęcie uchwały przez zgromadzenie wspólników w tym przedmiocie (wskazującej podstawę prawną umorzenia, wysokość wynagrodzenia, udziały podlegające umorzeniu, uzasadnienie umorzenia).
W zależności od źródła finansowania umorzenia przymusowego, konieczne jest podjęcie odpowiednich dalszych działań.
Należy również pamiętać, że każda zmiana dotycząca udziałów w spółce z o. o. (a więc również ich umorzenie), wymaga zgłoszenia do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS).
Planujesz umorzenie udziałów? Pomożemy Ci!
Niezależnie od tego, który z rodzajów umorzeń stanowi przedmiot Twojego zainteresowania, dzięki naszej wiedzy i doświadczeniu chętnie pomożemy Ci przeprowadzić kompleksowo cały proces związany z umorzeniem udziałów.
Podobne wpisy:
Dobrowolne umorzenie udziałów w spółce z o. o.
Polskie prawo przewiduje trzy sposoby umorzenia udziałów. Jednym z nich jest umorzenie dobrowolne, które następuje za zgodą wspólnika. Z tego artykułu dowiesz się m. in. na czym polega dobrowolne umorzenie […]
Spółka non profit a spółka not for profit
Spółki non profit i not for profit często są mylone, jednak różnice między nimi są istotne. W tym artykule omówimy oba pojęcia, różnice między nimi, oraz aspekty prawne i finansowe związane […]
Najnowsze wpisy:
Umowa dzierżawy na przykładzie dzierżawy przedsiębiorstwa
Umowa dzierżawy jest umową nazwaną uregulowaną w kodeksie cywilnym (art. 693 – 709). Zastosowanie znajdują do niej również odpowiednio przepisy o najmie (art. 659 – 692 kodeksu cywilnego). Jednym z […]
Uprawnienia kontrolowanego i kontrolującego podczas kontroli podatkowej
Tematem poprzedniego wpisu były ogólne zagadnienia związane z kontrolą podatkową, a w szczególności dopuszczalny czas trwania takiej kontroli, podstawa jej prowadzenia, jej cele i relacje do innych procedur stosowanych przez […]
Oceń wpis!
[Ocen: 0 Średnia: 0]
