Automatyczne umorzenie udziałów w spółce z o.o.

Polskie prawo przewiduje kilka sposobów umorzenia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (w art. 199 § 4 i 5 Kodeksu spółek handlowych). Jednym z nich jest umorzenie automatyczne, które następuje w razie ziszczenia się określonych w umowie spółki zdarzeń, bez konieczności powzięcia uchwały zgromadzenia wspólników i bez zgody wspólnika.

Z tego artykułu dowiesz się m. in. na czym polega automatyczne umorzenie udziałów, co się z nim wiąże i jakie są jego konsekwencje.

Możliwość umorzenia udziałów w spółce z o. o.

Niezależnie od tego, czy chodzi o umorzenie udziałów automatyczne, przymusowe czy dobrowolne (omówienie umorzenia przymusowego i dobrowolnego w oddzielnym wpisie), by możliwe było jego dokonanie, umorzenie udziałów musi przewidywać umowa spółki. Dodatkowo, niemożliwe jest umorzenie udziałów:

– w spółce z o. o. w organizacji (konieczne jest wpisanie spółki do rejestru KRS by dokonać umorzenia udziałów) oraz

– w spółce z o. o. w likwidacji.

W przypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje możliwości umorzenia udziałów, konieczne jest dokonanie najpierw zmiany umowy spółki w tym zakresie i dopiero w kolejnym kroku podjęcie działań zmierzających do dokonania umorzenia.

Na czym polega automatyczne umorzenie udziałów?

Umorzenie automatyczne ma miejsce z mocy prawa („automatycznie”) w przypadku, gdy nastąpi wydarzenie określone w umowie spółki, skutkujące właśnie tym umorzeniem. Nie jest konieczne podejmowanie żadnej uchwały przez zgromadzenie wspólników w przedmiocie umorzenia udziałów. Istotne jest, aby umowa spółki wprost wskazywała właśnie na taki skutek zaistnienia pewnego zdarzenia, tj. brak konieczności podejmowania uchwały w przedmiocie umorzenia udziałów. Samo zdarzenie powinno być określone na tyle dokładnie, by nie wzbudzało żadnych wątpliwości interpretacyjnych.

Konsekwencją umorzenia udziałów (w tym automatycznego) jest to, że udziały przestają istnieć, a związane z nimi prawo udziałowe wygasa. Możliwe jest umorzenie części bądź wszystkich udziałów wspólnika. Jeśli umorzeniu ulegają wszystkie udziały wspólnika, traci on członkostwo w spółce.

Umorzenie automatyczne stanowi podtyp umorzenia przymusowego.

Wynagrodzenie za automatyczne umorzenie

W przypadku umorzenia automatycznego istnieją trzy możliwości – umorzenie w drodze obniżenia kapitału zakładowego i umorzenie z czystego zysku oraz umorzenie nieodpłatne (jeśli wspólnik, którego udziały są umarzane wyrazi na to zgodę).

Minimalna wysokość wynagrodzenia to wartość bilansowa udziałów. Nie może być ono także niższe od wartości przypadających na udział aktywów netto, wskazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy. Wysokość wynagrodzenia oraz źródło finansowania umorzenia muszą być wskazane w uchwale umorzeniowej.

 W zależności od tego, czy umorzenie udziałów wiąże się z obniżeniem kapitału zakładowego, czy też następuje z czystego zysku spółki (ze środków spółki) konieczne jest podjęcie dalszych działań przez spółkę. Co istotne – możliwe jest jednoczesne stosowanie obu sposobów finansowania umorzenia udziałów.

Umowa spółki powinna określać sposób wynagrodzenia za umorzone udziały, w tym jego wysokość. Jeśli natomiast umowa spółki nie zawiera takich zapisów, a wspólnicy nie podjęli wcześniej uchwały w tym przedmiocie, konieczne będzie podjęcie takiej uchwały przez wspólników jeśli wynagrodzenie ma być wyższe niż minimalne określone w kodeksie spółek handlowych.

Obniżenie kapitału zakładowego przy automatycznym umorzeniu

Jeśli automatyczne umorzenie finansowane ma być z obniżonego kapitału zakładowego, konieczne jest podjęcie uchwały zarządu w tym przedmiocie w formie aktu notarialnego (niezwłocznie po tym, jak zarząd dowiedział się o zaistnieniu umownych przesłanek przewidzianych dla automatycznego umorzenia udziałów), zmiana umowy spółki w części dotyczącej wysokości kapitału zakładowego spółki oraz złożenie wniosku o zmianę danych w KRS. Skutek umorzenia ziści się dopiero w chwili zarejestrowania w KRS obniżenia kapitału zakładowego.

Automatyczne umorzenie z czystego zysku

Jeśli automatyczne umorzenie udziałów następuje z czystego zysku, spółka musi dokonać zmian w księdze udziałów i złożyć w tym przedmiocie wniosek o zmianę listy wspólników do KRS, wskazując ilość i wartość nominalną przysługujących im udziałów. Nie następuje w tym przypadku zmiana umowy spółki.

Wypłata wynagrodzenia za udziały może nastąpić z zysku ostatniego roku obrotowego i uzupełnieniem tej wypłaty może być zysk z lat ubiegłych, który wyodrębniono w oddzielne fundusze przeznaczone na cele umorzeniowe. Gdy w ostatnim roku wystąpiła strata samodzielnym źródłem finansowania umorzenia może być także zysk z lat ubiegłych. Jeżeli natomiast nie doszło do podzielenia zysku w latach ubiegłych (nie podjęto stosownej uchwały) – zysk ten nie może stać się źródłem wypłaty na poczet wynagrodzenia za udziały.

Jeśli automatyczne umorzenie udziałów finansowane jest z czystego zysku – skutek umorzenia następuje z chwilą zdarzenia przewidzianego w umowie spółki jako skutkujące automatycznym umorzeniem udziałów.

Kiedy wspólnik może dochodzić wypłaty wynagrodzenia? Wymagalność roszczenia o wypłatę wynagrodzenia za umorzenie automatyczne

Za wypłatę wynagrodzenia wspólnikowi za umorzone udziały odpowiedzialna jest spółka, nie pozostali wspólnicy.

Roszczenie powstaje w chwili ziszczenia się wydarzenia przewidzianego umową spółki dla umorzenia automatycznego.

Jeśli źródłem finansowania umorzenia automatycznego jest czysty zysk spółki, roszczenie jest wymagalne z chwilą ziszczenia się wydarzenia określonego w umowie spółki (albo w wysokości wskazanej w umowie spółki bądź w wysokości minimalnej określonej w kodeksie spółek handlowych). Jeśli zaś źródłem finansowania umorzenia automatycznego jest obniżenie kapitału zakładowego – wymagalność roszczenia o wypłatę wynagrodzenia uzależniona jest od chwili wpisu obniżenia w rejestrze KRS.

Automatyczne umorzenie udziałów – kwestie formalne

Automatyczne umorzenie udziałów w sp. z o. o. następuje przez nastąpienie określonego w umowie spółki zdarzenia. Nie jest wymagane w tym zakresie podejmowanie żadnych dodatkowych czynności, w tym zgromadzenie wspólników nie musi podejmować żadnej uchwały. Jedynie w przypadku, gdy umowa spółki lub późniejsza uchwała nie określiła wynagrodzenia, konieczne jest podjęcie uchwały wspólników dla ustalenia wyższego niż minimalne wskazane w kodeksie spółek handlowych wynagrodzenia.

Należy również pamiętać, że każda zmiana dotycząca udziałów w spółce z o. o. (a więc również ich umorzenie), wymaga zgłoszenia do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS).

Umowa spółki – przykłady wydarzeń powodujących automatyczne umorzenie udziałów

Jako przykładowe wydarzenia mogące zostać wskazane w umowie spółki jako skutkujące automatycznym umorzeniem udziałów można wskazać: upływ czasu, obniżenie się przychodów spółki poniżej określonego limitu kwotowego czy obniżenie się zysku spółki, zmiana celu spółki. Nie istnieje żaden katalog tych przesłanek, wobec czego jest to kwestia podlegająca pod autonomiczne decyzje wspólników. Kodeks spółek handlowych mówi o „ziszczeniu się określonego w umowie spółki zdarzenia”. Oznacza, to że nie chodzi tutaj tylko o zdarzenia przyszłe i niepewne, ale też o zdarzenia, których zaistnienia w przyszłości można się spodziewać.

Planujesz umorzenie udziałów? Pomożemy Ci!

Niezależnie od tego, który z rodzajów umorzeń stanowi przedmiot Twojego zainteresowania, dzięki naszej wiedzy i doświadczeniu chętnie pomożemy Ci przeprowadzić kompleksowo cały proces związany z umorzeniem udziałów.

Skontaktuj się z nami.

Podobne wpisy:

Najnowsze wpisy: