Znak towarowy – czym jest i jaka jest jego rola?

Definicja znaku towarowego

Zgodnie z ustawą – Prawo własności przemysłowej, znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony. 

Upraszczając przytoczoną ustawową definicję znaku towarowego, w praktycznym ujęciu znakiem towarowym jest każde oznaczenie, które pozwala odróżnić towar lub usługę od towarów i usług konkurencji. Znakiem towarowym, może być w szczególności wyraz, włącznie z nazwiskiem, rysunek, litera, cyfra, kolor, forma przestrzenna, w tym kształt towaru lub opakowania, a także dźwięk. Najczęściej spotykanymi znakami towarowymi są znaki towarowe w postaci nazwy (np. adidas) i grafiki (np. Apple).

Rola znaku towarowego

Znak towarowy może pełnić kilka funkcji, istotnych z punktu widzenia zarówno przedsiębiorcy jak i klienta docelowego, który nabywa towar czy usługę. Jego główna funkcja to odróżnianie towarów czy usług pochodzących od różnych przedsiębiorców. Znak towarowy stanowi zatem dla klienta docelowego informację o źródle pochodzenia towaru czy usługi. 

Obok funkcji odróżniającej znaki towarowe pełnią również funkcję jakościową i reklamową. Oznaczenie towarów czy usług danym znakiem towarowym może stanowić więc o jakości i pochodzeniu danego towaru czy usługi. Jednocześnie oznaczenie danego towaru czy usługi znakiem towarowym może zachęcać do nabywania towarów i usług nim oznaczonych a także budować wizerunek przedsiębiorstwa oraz jego wartość. 

Kiedy oznaczenie może stać się znakiem towarowym?

Zdolność odróżniająca

Nie każda nazwa, grafika czy logo może stać się znakiem towarowym. Dane oznaczenie musi posiadać tzw. abstrakcyjną zdolność odróżniania. Oznaczenie musi posiadać takie cechy, które pozwolą na identyfikację oraz zapamiętanie danego towaru czy usługi jako pochodzących od danego przedsiębiorcy (czyli na odróżnienie towarów i usług). Użycie więc słowa (np. okno), które powszechnie jest używane w danym języku, czy prostej grafiki (np. koła) może nie skutkować tym, że oznaczenie to będzie mogło stać się znakiem towarowym. A czemu ta zdolność musi być abstrakcyjna? Wynika to z tego, że zdolność odróżniającą znaku towarowego należy badać w oderwaniu od konkretnego rodzaju towarów czy usług, ponieważ ma się ona wyrażać potencjalnej zdolności danego symbolu do odróżniania towarów lub usług w ogóle jako takich. 

Możliwość przedstawienia znaku towarowego w rejestrze

Poza spełnieniem funkcji odróżniania towarów, musi nadawać się do przedstawienia w rejestrze w taki sposób, aby możliwe było ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony właścicielowi tego znaku.

Samodzielność i jednolitość znaku towarowego

Dodatkowo, aby mówić, że dane oznaczenie jest znakiem towarowym musi mieć samodzielny charakter, czyli być niezależne od towarów czy usług, które ma sygnować. Innymi słowy produkt sam w sobie nie może być znakiem towarowym. Jednolitość zaś to wymóg, aby dane oznaczenie było łatwo postrzegalne jako całość przez odbiorców. Dane oznaczenie nie może więc być nadmierne trudne do zapamiętania, skomplikowane czy składające się z bardzo dużej ilości elementów.

To, że dane oznaczenie spełnia warunki, które pozwalają uznać, że jest znakiem towarowym nie oznacza jeszcze, że w przypadku zgłoszenia znaku towarowego automatycznie zostanie udzielone na nie prawo ochronne. Na drodze do rejestracji mogą stanąć bowiem bezwzględne oraz względne przeszkody w rejestracji znaku towarowego, o których piszemy tutaj oraz tutaj.

Ochrona znaku towarowego. 

Znak towarowy może być przedmiotem sprzedaży, podlega dziedziczeniu a także może być przedmiotem licencji. Sam w sobie może stanowić znaczną wartość dla przedsiębiorstwa, a więc stanowić aktywo, które tak jak każdy inny składnik majątku należy chronić.

Jeśli więc oznaczenie używane przez przedsiębiorcę spełnia wszystkie powyższe kryteria, możliwe jest uzyskanie na niego prawa ochronnego w drodze rejestracji znaku towarowego. 

Ochrona znaku towarowego może mieć różny zakres terytorialny: krajowy, regionalny lub międzynarodowy. Osoba, która chce uzyskać prawo ochronne musi więc podjąć decyzję, czy chce ochrony dla swojego znaku towarowego na przykład wyłącznie na terenie naszego kraju, całej Unii Europejskiej, czy w konkretnych państwach na świecie. Prawo ochronne zasadniczo też ma charakter czasowy. Czas trwania ochrony zależy od miejsca, gdzie prawo ochronne jest uzyskiwane. Przykładowo w przypadku udzielenia prawa ochronnego przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej okres ochrony wynosi 10 lat (z możliwością jego każdorazowego przedłużenia). Dziesięcioletni okres jest najczęściej spotykanym okresem, na który ochrona jest udzielana.

Co daje ochrona znaku towarowego?

Uzyskanie prawa ochronnego na znak towarowy daje właścicielowi znaku wyłączne prawo do posługiwania się danym oznaczeniem i jego używania do sygnowania towarów i usług. Inni uczestnicy obrotu nie mogą oznaczać zastrzeżonym znakiem towarowym swoich towarów i usług, chyba że uzyskają na to odpowiednią zgodę właściciela znaku (np. w postaci licencji). Co więcej, jeśli inny przedsiębiorca będzie bezprawnie używał nasz znak towarowy, wtedy właściciel znaku może domagać się naprawienia szkody, którą z tego tytułu poniósł, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści jak i może żądać ochrony prawnokarnej. 

Więcej o ochronie znaku towarowego przeczytasz tutaj. Natomiast o tym jak uzyskać prawo ochronne na znak towarowy przeczytasz tutaj.