Testament przedsiębiorcy – rzeczy, na które należy zwrócić uwagę

Testament to rozrządzenie majątkiem na wypadek własnej śmierci. Choć wie to prawie każdy, w praktyce tylko niewielka ilość osób decyduje się na jego sporządzenie. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy to przeświadczenie, że testament nie jest potrzebny. Nic bardziej mylnego, nawet niewielki krąg spadkobierców to potencjalne spory na tle podziału majątku spadkowego, w szczególności, jeśli w skład przekazywanego majątku wchodzą udziały czy akcje w spółkach prawa handlowego czy przedsiębiorstwo osoby fizycznej. Niniejszy wpis pozwoli Ci dowiedzieć się o czym powinni pamiętać przygotowując testament przedsiębiorcy.

Niniejszy wpis dotyczy tych zagadnień:

• testament działalność gospodarcza,
• testament przedsiębiorcy.

Testament przedsiębiorcy – nie warto o nim zapomnieć

Testament to dokument, który powinien przygotować każdy z nas, a w szczególności osoby, którym zależy, aby majątek po ich śmierci trafił do konkretnych osób oraz którym zależy aby przekazanie majątku odbyło się bez większych zakłóceń. Choć testament nie jest idealnym instrumentem (wszak po śmierci spadkodawcy, osoby które dziedziczą majątek faktycznie mogą zrobić z nim co chcą i tym samym nie gwarantuje on na przykład trwałości biznesu) to w aktualnym stanie prawnym jest jedną z najważniejszych instytucji, która pozwala na tzw. planowanie sukcesyjne. Od 2023 roku możliwe jest ponadto tworzenie w Polsce fundacji rodzinnych, o czym szerzej: tutaj.

Testament firmowy – dopilnuj właściwej formy

Pierwszą rzeczą, na którą należy zwrócić uwagę to sporządzenie testamentu przedsiębiorcy we właściwej formie. Rzadko kiedy jest to tak istotne, zwłaszcza że teoretycznie sporządzenie testamentu jest dopuszczalne w kilku formach.

Testament przedsiębiorcy – w formie aktu notarialnego

Pierwsza to forma aktu notarialnego. Skorzystanie z pomocy notariusza gwarantuje pewność co do skuteczności prawnej dokumentu. Niewątpliwą dodatkową zaletą tej formy jest to, że ewentualne podważenie testamentu notarialnego jest trudniejsze, niż dokumentu, który zostaje sporządzony w innej formie. Notariusz ma bowiem powinność weryfikacji, że treść czynności jest dokładnie stawającemu (tj. spadkodawcy) znana i zrozumiała.

Forma własnoręczna – testament działalność gospodarcza

Testament może być również sporządzony w formie własnoręcznej. Tej formy nie wolno mylić z formą pisemną. Forma pisemna to złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. W przypadku formy pisemnej treść oświadczenia może być wydrukowana, istotne jest wyłącznie złożenie podpisu pod treścią dokumentu. Natomiast wymóg własnoręczności testamentu wymaga, aby dokument został napisany w całości pismem ręcznym, własnoręcznie podpisany i opatrzony datą (choć akurat wymóg daty nie jest bezwzględny i jej brak nie pociąga a sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów).

Testament przedsiębiorcy w innych formach – allograficzny, ustny

Oprócz formy notarialnej i własnoręcznej testamentu, kodeks cywilny dopuszcza jeszcze inne formy sporządzenia testamentu. Przykładem jest testament allograficzny. Jest to testament polegający na złożeniu ustnego oświadczenia woli w obecności dwóch świadków wobec wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Testament ustny natomiast to taki, który jest złożony w obecności trzech świadków w sytuacji, kiedy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy. Niemniej jednak to forma notarialna i własnoręczna odgrywają największe znaczenie w praktyce.

Testament przedsiębiorcy – treść

Każda osoba zanim przystąpi do sporządzenia testamentu, powinna odpowiedzieć sobie na wiele pytań, a te najważniejsze z nich to:

1. kto ma odziedziczyć po mnie majątek?
2. co wchodzi w skład mojego majątku?
3. czy chcę, aby konkretne składniki majątkowe (np. związane z prowadzeniem biznesu) trafiły do konkretnych osób?
4. czy jeszcze szansa, że składniki majątkowe będą dziedziczone przez osoby małoletnie?
5. jak ma wyglądać zarządzanie majątkiem po mojej śmierci?

Na co należy zwrócić uwagę planując przygotowanie testamentu

Im większy krąg potencjalnych spadkobierców oraz im większa różnorodność przekazywanych aktywów, tym trudniejsze zadanie przed testatorem (osobą przygotowującą testament). Warto jednak podjąć te działania, w szczególności jeśli chcemy aby konkretne składniki majątkowe trafiły do konkretnych osób, a także jeśli chcemy zapewnić w miarę płynne przekazanie majątku czy po prostu uniknąć ewentualnych sporów między spadkobiercami.

Praktyczny przykład problemów związanych z sukcesją

Spadkodawca prowadzi firmę, która działa w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Posiada w niej całość udziałów, jest też prezesem zarządu. Posiada też szereg innych aktywów, w szczególności różnego rodzaju nieruchomości. Zależy mu, aby udziały trafiły do córki, która pomaga w biznesie od wielu lat i która chce dalej poprowadzić firmę, reszta majątku zaś ma trafić do żony i syna. Jeśli nie sporządzi testamentu, to po jego śmierci właścicielami udziałów zostaną wszyscy jego spadkobiercy.

Oczywiście w trakcie działu spadku (postępowania, w którym spadkobiercy dzielą pomiędzy składniki majątkowe), może zostać ustalone, że udziały te przypadną właśnie córce, ale przede wszystkim wymagać będzie to zgody i porozumienia spadkobierców co do tej kwestii. W przypadku braku takiej zgody, spadkobierców czeka wieloletnie postępowanie, w trakcie którego efektywny zarząd nad spółką może okazać się znacznie utrudniony o ile kiedykolwiek możliwy.

Najczęstsze problemy, z którymi musi się zmierzyć się spadkodawca

W praktyce często odpowiedź teoretycznie na najprostsze pytanie – co wchodzi w skład majątku, okazuje się najtrudniejsza dla spadkodawców. Jeśli sam spadkobierca ma problemy z jednoznacznym ustaleniem tego co udało mu się zgromadzić w trakcie jego życia, tym bardziej trudności te napotkają spadkobiercy w trakcie postępowania spadkowego, w przypadku nie sporządzenia testamentu. Inna sprawa, która często jest pomijana to fakt, iż składniki majątkowe mogą nie stanowić wyłącznej własności danej osoby, lecz być objęte małżeńską wspólnością majątkową, co niestety jest często kompletnie pomijane.

Przykład praktyczny – udziały w spółce

Weźmy pod uwagę powołane we wcześniejszym przykładzie udziały spadkodawcy posiadane przez niego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Jeśli spadkodawca pozostaje w związku małżeńskim, w którym obowiązuje małżeńska wspólność majątkowa a udziały nabył w trakcie jej trwania, jest duża szansa, że udziały nie stanowią jego wyłącznej własności (i jeśli całość firmy ma trafić do córki konieczne będzie podjęcie dodatkowych działań prawnych, w porozumieniu z współmałżonkiem).

Taka sytuacja będzie miała miejsce nawet, jeśli nasz spadkodawca jest jako jedyny wpisany w księdze udziałów spółki, a także ujawniony w rejestrze przedsiębiorców KRS. Okoliczność ta bowiem nie wyłącza możliwość objęcia udziałów małżeńską wspólnością majątkową.

Przykład praktyczny – roszczenie o zachowek

Spadkodawca powinien mieć również w pamięci, że najbliższym członkom rodziny przysługuje roszczenie o zachowek, które może przedstawiać znaczną wartość. Brak odpowiedniego zabezpieczenia możliwości zaspokojenia tych roszczeń może skutkować efektem odwrotnym od zamierzonego (na przykład sprzedażą firmy, aby zaspokoić roszczenia pozostałych spadkobierców, którym to roszczenie przysługuje).

Więcej o zachowku przeczytaj tutaj: Zachowek – czego nie bierzesz pod uwagę planując testament?

Testament zawsze może zostać zmieniony

Niejednokrotnie spotykamy się z obawami, jakie skutki wywołuje sporządzenie testamentu. Otóż zasadniczo do momentu otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy) – żadne. Sporządzenie testamentu nie wpływa na skład masy spadkowej, nie ogranicza też w jakikolwiek sposoby zarządu tym majątkiem czy możliwością rozporządzania nim. Co więcej, testament może być w każde chwili przez testatora zmieniony w dowolnym zakresie, a nawet odwołany (i żaden ze spadkobierców nie może z tego tytułu wywodzić żadnych roszczeń wobec spadkodawcy).

Testament jako element planowania sukcesyjnego

Sam testament może zostać uzupełniony o dodatkowe elementy, jak zapis, polecenie czy zapis windykacyjny (przy czym ten ostatni, może zostać umieszczony w testamencie sporządzonym wyłącznie w formie aktu notarialnego). Zapis windykacyjny, który pojawił się w naszym ustawodawstwie kilka lat temu, staje się szczególnie docenianą instytucją, która pozwala sprawnie przekazać konkretnej osobie konkretny składnik majątku.

Testament może stać się również istotnym elementem planowania sukcesyjnego, na który to składa się szereg instrumentów prawnych oraz pozaprawnych mających na celu przekazanie biznesu, ustalenie długotrwałych zasad zarządzania biznesem oraz zapewnienie jego trwałości, we współpracy ze wszystkim zainteresowanymi (czyli w szczególności potencjalnymi spadkobiercami). Planowanie sukcesyjne jest rekomendowane przy wielości spadkobierców, różnorodności składników majątkowych, które mają zostać przekazane, a także w szczególności kiedy ma dojść do przekazania firmy następnemu pokoleniu.

O czym należy pamiętać przy przygotowaniu testamentu?

Tworzenie rozbudowanych testamentów i tym bardziej planowanie sukcesyjne wymaga odpowiedniej rozwagi i skorzystania z pomocy profesjonalistów, którzy pomogą uporządkować wszelkie kwestie, ustalić cele które mają zostać osiągnięte i przede wszystkim zaproponują najlepsze rozwiązania, które pozwala na pełną realizację woli spadkodawcy.

Czytaj więcej: Planowanie sukcesji biznesu w Polsce. Dowiedz się więcej o naszej ofercie:

• oferta na temat planowania sukcesji
• oferta na temat ochrony majątku
• oferta na temat fundacji prywatnych

Skontaktuj się z nami aby uzyskać więcej informacji.

Proponowane filmy

Zapraszamy do obejrzenia materiałów na naszym kanale na Youtube.

Testament działalność gospodarcza – kancelaria Warszawa

Nasze usługi:

• Doradztwo dla właścicieli i osób zarządzających przedsiębiorstwem (private lawyer, prawnik biznesowy kancelaria Warszawa). 
• Rekomendacje, strategia i negocjacje (testament działalność gospodarcza prawnik Warszawa).
• Przygotowywanie umów, dokumentów, maksymalizacja bezpieczeństwa prawnego (testament działalność gospodarcza prawnik).
• Prowadzenie postępowań sądowych, arbitrażowych, dochodzenie należności (testament działalność gospodarcza radca prawny).
• Dostosowanie struktur firmowych i prywatnych do zmieniających się regulacji prawnych i podatkowych (testament działalność gospodarcza doradca podatkowy).
• Przekształcenia, aporty, podziały, łączenia, tworzenie, likwidacja i in. (doradca podatkowy kancelaria Warszawa)
• Prowadzenie spraw spornych wspólników, a także małżeńskich sporów majątkowych (testament działalność gospodarcza adwokat).
• Zabezpieczenie majątku, właścicieli i zarządzających biznesem – majątek kluczowy, nieruchomości, własność intelektualna (testament działalność gospodarcza radca prawny Warszawa).
• Pomoc w tworzeniu i prowadzeniu biznesu i transakcji za granicą. Spółki zagraniczne i fundacje (testament działalność gospodarcza kancelaria Warszawa).
• Obrona i reprezentacja w postępowaniu karnym i karnym skarbowym (testament działalność gospodarcza adwokat kancelaria Warszawa).
• Doradztwo dla firm rodzinnych, planowanie sukcesji (testament działalność gospodarcza kancelaria).
• Fundacje rodzinne, struktury zabezpieczające (testament działalność gospodarcza kancelaria Warszawa).
• Doradztwo w zakresie pracowników, współpracowników b2b, kwestiach zus, a także kwestiach podatkowych(testament działalność gospodarcza doradca podatkowy Warszawa).
• Prowadzenie spraw dot. Nieuczciwej konkurencji, naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa, sporów ze wspólnikami, pracownikami lub współpracownikami (testament działalność gospodarcza adwokat Warszawa).

Jeśli potrzebujesz wsparcia prawnego lub podatkowego – skontaktuj się z nami.