Polska fundacja rodzinna. Zwolnienie podatkowe, obejście zachowku i inne informacje o nowej regulacji

Przeczytasz w 8 minut.

Od 22 maja 2023 r. możliwe jest zakładanie w Polsce fundacji rodzinnych. Zapoznaj się z artykułem przygotowanym przez prawnika kancelarii PLA.partners.

Nowa forma prawna jest szczególnie interesująca dla:

• właścicieli firm rodzinnych,
• osób planujących przekazać majątek inwestycyjny następnym pokoleniom.

Biorąc pod uwagę zwolnienie podatkowe, fundacja może okazać się również atrakcyjnym wehikułem inwestycyjnym. Wbrew swojej nazwie, fundacja rodzinna nie jest przeznaczona tylko dla rodzin. Beneficjentem fundacji może być każda osoba fizyczna.

Cechy polskiej fundacji rodzinnej

Polska fundacja rodzinna ma wiele wspólnego z zagranicznymi odpowiednikami:

Po pierwsze, fundacja rodzinna może pozwolić na zachowanie przez fundatora kontroli nad majątkiem przy jednoczesnym przygotowaniu przekazania następcom zarządzania tym majątkiem. Co więcej, dzięki fundacji możesz przekazywać kontrolę nad majątkiem, a niekoniecznie sam majątek. Możesz oddzielić grono osób, które będzie korzystać ze zgromadzonego majątku, od węższego grona, które tym majątkiem zarządza.

Po drugie, fundacja może posłużyć jako mechanizm dawkowania tego w jakim wymiarze i w jaki sposób poszczególni beneficjenci korzystają z majątku fundacji.

Po trzecie – fundacja oferuje zwolnienie podatkowe.

Fundacja rodzinna, choć atrakcyjna, nie jest narzędziem dla wszystkich. W niektórych przypadkach może okazać się kosztowną pułapką. W skrajnie niekorzystnym scenariuszu jej funkcjonowanie może pochłonąć znaczną część zgromadzonego majątku. Fundacja nie jest jednak jedynym narzędziem planowania sukcesji. Były i będą dostępne inne instrumenty zabezpieczenia majątku rodziny, inwestowania go i przekazania kolejnym pokoleniom. Poznaj szczegóły polskiej fundacji rodzinnej i dowiedz się czy sprawdzi się ona w twoim przypadku.

Fundacja rodzinna w Polsce – wehikuł do zarządzania majątkiem w interesie beneficjentów

Fundację rodzinną tworzy osoba fizyczna, zwana fundatorem. Fundator może wnosić majątek samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami. Majątkiem tym mogą być np. nieruchomości, pieniądze, udziały w spółce (przykładowo w firmie rodzinnej). Wniesienie majątku do fundacji jest nieopodatkowane.

Fundacja powstaje z myślą o beneficjentach. Beneficjentów wskazuje fundator. Ustala on zasady prowadzenia listy beneficjentów. Beneficjentem fundacji może być każda osoba fizyczna, nie tylko członek rodziny. Może zostać nim też sam fundator.

Fundacja może przekazać beneficjentowi określony majątek, ale może również ograniczyć się do zapewnienia beneficjentowi korzystania z tego majątku, bez przekazania na własność. Fundacja może też pokryć koszty utrzymania lub kształcenia beneficjenta. Fundator może uzależnić uprawnienie beneficjenta do otrzymania świadczenia od spełnienia warunku (na przykład związanego z edukacją lub osiągnięciami beneficjenta). Uprawnienie może zależeć również nadejścia terminu, na przykład od ukończenia określonego wieku. Co ciekawe, w przypadku małoletniego beneficjenta fundator może zastrzec, że przedmioty przypadające mu nie będą objęte zarządem rodziców, a jedynie zarządem kuratora ustanowionego przez sąd.

Zabezpieczenie przed zachowkiem

Nowe prawo zawiera cenne zmiany dotyczące instytucji zachowku. Dla przypomnienia, zachowek to prawo, które przysługuje tym spadkobiercom, którzy otrzymają w spadku mniej, niż gdyby nie powstał niekorzystny dla nich testament, lub gdyby za życia spadkodawcy nie doszło do darowizn, które zmniejszyły masę spadkową.

Po pierwsze, wprowadzono możliwość odroczenia terminu płatności zachowku. Rozłożenie na raty zachowku będzie możliwe nawet na dziesięć lat.

Po drugie, wprowadzono możliwość obniżenia zachowku.

Po trzecie, wprowadzono wyraźną możliwość zrzeczenia się zachowku przez przyszłych spadkobierców.

Po czwarte, w tych sprawach, gdzie nie sposób liczyć na porozumienie z przyszłymi spadkobiercami ustawowymi w kwestii zachowku, wprowadzono możliwość jego obejścia. Jeśli majątek zostanie wniesiony przez ciebie do fundacji rodzinnej wcześniej niż dziesięć lat przed śmiercią, majątek ten nie będzie brany pod uwagę przy obliczaniu zachowku. Pozwoli to uniknąć kosztownych i niesprawiedliwych roszczeń.

Codzienne funkcjonowanie fundacji rodzinnej

W każdej polskiej fundacji rodzinnej będzie funkcjonować co najmniej:

• zarząd,
• zgromadzenie beneficjentów.

Rada nadzorcza jest nieobowiązkowa.

Zarząd fundacji rodzinnej

W skład zarządu będzie wchodzić co najmniej jedna osoba fizyczna. Zarząd fundacji, podobnie jak w spółkach, będzie prowadzić jej sprawy i reprezentować ją na zewnątrz, na przykład przy podpisywaniu umów.

Fundacja nie ma właściciela. Nie występuje w fundacji zgromadzenie wspólników. Fundacja ma natomiast swoich beneficjentów. Wybrani beneficjenci tworzą zgromadzenie beneficjentów.

Rada nadzorcza fundacji rodzinnej

Jak wskazano powyżej, fundator może powołać radę nadzorczą fundacji. W jej skład powinna wchodzić minimum jedna osoba fizyczna. Rada nadzorcza ma zwierzchnią funkcję nad zarządem. Fundator może przykładowo przewidzieć, że zarząd będzie musiał uzyskać zgodę rady nadzorczej na dokonanie określonych czynności.

Zgromadzenie beneficjentów fundacji rodzinnej

Jak wskazano, wybrani beneficjenci tworzą zgromadzenie beneficjentów. Oznacza to, iż do uczestnictwa w zgromadzeniu możesz wybrać tylko niektórych beneficjentów. Pozostali nie będą mieli wpływu na podejmowane uchwały. Będą mieli jedynie prawo do korzystania z majątku fundacji we wskazanym przez ciebie zakresie.

Przykładowe sprawy, w których zgromadzenie beneficjentów podejmuje uchwały to zatwierdzenie sprawozdania finansowego lub udzielenie absolutorium członkom organów fundacji. Mogą to być również inne kwestie przewidziane przez fundatora w statucie, np. powoływanie członków rady nadzorczej fundacji.

Audyt fundacji rodzinnej. Raport z audytu

Każda polska fundacja rodzinna raz na cztery lata będzie podlegać badaniu przez zespół audytorów. W jego skład wchodzić będą niezależni: biegły rewident, doradca podatkowy, adwokat lub radca prawny. Owocem badania będzie raport m.in. na temat tego czy fundacja właściwie zarządza swoimi aktywami.

Jak utworzyć fundację rodzinną

Odpowiednie brzmienie statutu fundacji ma kluczowe znaczenie, aby przekazanie kontroli nad majątkiem fundacji i zarządzanie tym majątkiem rzeczywiście odbyło się w taki sposób, jaki życzy sobie jej założyciel. Z naszego doświadczenia wynika, że w większości przypadków scenariusz funkcjonowania polskiej fundacji rodzinnej będzie przewidywał dwa etapy:

1. etap „za życia fundatora” oraz
2. etap „po jego śmierci”.

Fundator może skupiać większość praw dotyczących fundacji. Po jego śmierci prawa te będą przysługiwać zgromadzeniu beneficjentów lub radzie nadzorczej – zgodnie z zasadami, jakie ustali.

Fundacja rodzinna w Polsce a podatki

Jak zostało wskazane, wyposażenie fundacji w majątek jest nieopodatkowane. Co więcej, polska fundacja rodzinna jest zwolniona z podatku. Oznacza to, iż bieżące dochody fundacji nie są opodatkowane. Zwolnienie podatkowe ma jednak swoje granice. Wyznacza je zakres dozwolonej działalności fundacji.

Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w zakresie między innymi:

• zbywania mienia (o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszej odsprzedaży),
• najmu, dzierżawy,
• uczestnictwa w spółkach.

Fundacja może zajmować się również udzielaniem pożyczek do swoich spółek. W tym zakresie nie będzie płacić podatku od odsetek.

Kiedy w fundacji rodzinnej płaci się podatek?

Jak już zostało powiedziane – co do zasady w fundacji nie płaci się podatku. Kiedy zatem podatek może wystąpić?

Pierwszym przypadkiem, w którym może dojść do konieczności zapłaty podatku jest uzyskanie przez fundację dochodów spoza katalogu dozwolonej działalności. Takie dochody będą opodatkowane stawką 25%. O opodatkowaniu stawką 25% warto pamiętać szczególnie wtedy, gdy planujesz, aby fundacja rodzinna odsprzedała składniki majątku. W niektórych przypadkach fundacja zapłaci podatek według stawki 19% zamiast 25%.

Drugim przypadkiem, w którym dojdzie do konieczności zapłaty podatku jest wypłata świadczenia beneficjentowi. W takim przypadku podatek dochodowy od osób prawnych wynosi 15% wartości tego świadczenia. Płaci go fundacja.

Trzecim, ostatnim przypadkiem, w którym może dojść do powstania podatku jest otrzymanie świadczenia od fundacji przez osobę, która nie jest członkiem rodziny fundatora (z tzw. „grupy zerowej”). Osoba taka powinna zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych według stawki 10% (rodzina spoza „grupy zerowej”) lub 15% (osoba spoza rodziny). Podatek ten jest niezależny od piętnastoprocentowego podatku zapłaconego przez fundację.

Czy od fundacji rodzinnej płaci się daninę solidarnościową, składkę zdrowotną i ZUS?

Wypłaty z fundacji nie wiążą się z koniecznością zapłaty daniny solidarnościowej, składki zdrowotnej ani składek ZUS.

Jedne fundacje bez podatku, inne trzykrotnie opodatkowane?

Jak widać, w przypadku osiągnięcia dochodów spoza zakresu dozwolonej działalności fundacji, a następnie wypłacenia ich przez fundację do osoby niebędącej członkiem rodziny fundatora dojdzie do trzykrotnego, bardzo niekorzystnego opodatkowania. Na szczęście w przypadku, gdy polska fundacja rodzinna będzie używana w pełni zgodnie z jej przeznaczeniem, podatek wyniesienie maksymalnie 15%.

W przypadku fundacji, które będą służyć jako rodzinne wehikuły inwestycyjne, efektywne opodatkowanie będzie bardzo niskie, często faktycznie bliskie zeru. Opodatkowanie wynosić będzie jedynie 15% od przypuszczalnie niewielkiej wartości świadczeń, dokonywanych okazjonalnie na rzecz członków rodziny. Nie ma bowiem obowiązku, aby fundacja wypłacała regularnie większość swoich dochodów beneficjentom.

Podsumowanie

Jak widać z powyższych przykładów, polska fundacja rodzinna może okazać się bardzo korzystnym rozwiązaniem. Warto znać tajniki funkcjonowania fundacji rodzinnych, aby sprawdzić czy w twoim przypadku warto skorzystać z zalet jakie fundacja rodzinna oferuje.

Jak utworzyć fundację rodzinną?

Fundację tworzy się poprzez złożenie „oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej” w formie aktu notarialnego. Fundację możesz też utworzyć w testamencie, choć wydaje się, że porządkowanie spraw sukcesji powinno odbyć się w maksymalnym wymiarze jeszcze za życia.

Fundusz założycielski fundacji powinien wynosić co najmniej 100.000 zł. Nie musi być pokryty wyłącznie gotówką.

Kluczowymi dokumentami fundacji rodzinnej są:

• statut,
• lista beneficjentów.

Najważniejsza czynność przy zakładaniu fundacji rodzinnej

W naszej ocenie najważniejszą czynnością związaną z powołaniem do życia fundacji rodzinnej jest odpowiednie zaplanowanie nowej struktury. Kluczem dobrego planu jest nie tylko wiedza o strukturyzacji biznesu, ale przede wszystkim doskonała znajomość sytuacji klienta i możliwych scenariuszy na przyszłość.

Członkowie naszego zespołu od wielu lat zajmują się budową struktur prawnych w biznesie. Do tego celu używamy zarówno polskich jak i zagranicznych instrumentów. Mamy bogate doświadczenie związane z funkcjonowaniem fundacji rodzinnych w krajach zachodniej Europy. Będziemy je przekładać na nową instytucję polskiej fundacji rodzinnej.

Dowiedz się więcej o fundacji rodzinnej

Jeśli zastanawiasz się zabezpieczeniem majątku rodzinnego, firmy rodzinnej, nad przekazaniem kontroli kolejnym pokoleniom, zapoznaj się z publikowanymi przez nas materiałami. Zapisz się na newsletter.

Dlaczego nie warto zwlekać z planowaniem sukcesji?

Planowanie sukcesji to niezwykle istotny proces, który warto rozpocząć odpowiednio wcześnie w celu zapewnienia ciągłości działalności oraz ochrony majątku rodzinnego. W ramach planowania sukcesji istnieje wiele narzędzi, które można skutecznie wykorzystać, takich jak dobrze przygotowany testament, umowy spółek lub polska fundacja rodzinna. Poniżej przedstawiamy kilka powodów, dlaczego warto się nimi zainteresować:

1. Ciągłość działalności: planowanie sukcesji pozwala zapewnić płynne przejście w zarządzaniu i prowadzeniu przedsiębiorstwa. Dzięki odpowiednio przygotowanym dokumentom, takim jak testament czy umowy spółek, można ustalić, kto przejmie kontrolę nad firmą po ustąpieniu obecnego właściciela. To minimalizuje ryzyko zakłóceń w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa i chroni interesy zarówno rodziny, jak i pracowników.
2. Ochrona majątku rodzinnego: planowanie sukcesji pozwala na optymalne zagospodarowanie i zabezpieczenie majątku rodzinnego. Poprzez skonstruowanie odpowiedniego testamentu można określić, jakie osoby będą dziedziczyć majątek oraz w jaki sposób mają być podzielone udziały. Umowy spółek lub polska fundacja rodzinna stanowią dodatkowe narzędzia, które umożliwiają kontrolę nad majątkiem i jego ochronę przed ewentualnymi sporami czy roszczeniami.
3. Uniknięcie konfliktów w rodzinie: planowanie sukcesji pozwala zapobiec potencjalnym konfliktom i sporom w rodzinie. Właściwie skonstruowany testament lub umowy spółek precyzyjnie określają, kto ma prawo do dziedziczenia oraz jakie obowiązki i odpowiedzialności mają przypadać na poszczególnych członków rodziny. To minimalizuje ryzyko sporów o dziedziczenie i umożliwia harmonijne funkcjonowanie rodzinnego przedsiębiorstwa.
4. Optymalizacja podatkowa: planowanie sukcesji daje możliwość optymalizacji podatkowej. Przez odpowiednie wykorzystanie umów spółek lub polskiej fundacji rodzinnej można zminimalizować obciążenia podatkowe związane z przekazaniem majątku oraz dziedziczeniem. To umożliwia efektywne zarządzanie majątkiem i maksymalne wykorzystanie dostępnych ulg i korzyści podatkowych.
5. Długoterminowa stabilność: planowanie sukcesji ma na celu zapewnienie długoterminowej stabilności przedsiębiorstwa i majątku rodzinnego. Odpowiednio skonstruowane dokumenty umożliwiają zachowanie spójności w zarządzaniu, kontynuację strategii biznesowej oraz przekazywanie wartości i wiedzy z pokolenia na pokolenie. To buduje trwałe fundamenty dla przyszłych pokoleń i chroni interesy rodziny na długie lata.

Wniosek jest jednoznaczny – odpowiednie wcześnie zainteresowanie się planowaniem sukcesji oraz wykorzystaniem dobrze przygotowanego testamentu, umów spółek lub polskiej fundacji rodzinnej przynosi wiele korzyści. Nie tylko zapewnia to ciągłość działalności i ochronę majątku rodzinnego, ale również minimalizuje ryzyko konfliktów w rodzinie oraz umożliwia optymalizację podatkową. Długoterminowa stabilność przedsiębiorstwa i trwałość interesów rodzinnych są kluczowymi aspektami, które można osiągnąć poprzez właściwe planowanie sukcesji. Dlatego warto skonsultować się z profesjonalnym doradcą prawnym, który pomoże w opracowaniu spersonalizowanego planu sukcesji i wyborze najlepszych narzędzi, takich jak testament, umowy spółek lub polska fundacja rodzinna, dostosowanych do konkretnych potrzeb i celów rodziny.

O czym nie można zapomnieć planując przekazanie biznesu bliskim?

Przekazywanie prowadzenia biznesu bliskim osobom to istotny krok w procesie sukcesji, który wymaga odpowiedniego przygotowania i uwagi. Oto kilka kwestii, o których warto pamiętać, przygotowując bliskich na przejęcie prowadzenia firmy:

1. Komunikacja i edukacja: ważne jest, aby w sposób jasny i przejrzysty komunikować swoje intencje i plany dotyczące przekazania firmy. Bliscy powinni być świadomi, że zostaną zaangażowani w prowadzenie firmy i być odpowiednio poinformowani o swoich rolach i obowiązkach. Konieczne jest również zapewnienie odpowiedniego szkolenia i edukacji, aby bliscy mogli zdobyć niezbędne umiejętności i wiedzę potrzebną do efektywnego zarządzania przedsiębiorstwem.
2. Określenie celów i wartości: przekazując firmę bliskim osobom, warto przekazać im nie tylko władzę, ale także swoje wartości i cele biznesowe. Wyjaśnienie misji firmy oraz tego, co jest dla Ciebie ważne, pomoże bliskim zrozumieć kierunek, w jakim powinni prowadzić firmę. To również umożliwi zachowanie spójności i kontynuację filozofii biznesowej, na której została zbudowana firma.
3. Planowanie sukcesji: ważne jest, aby przygotować spersonalizowany plan sukcesji, który określi szczegółowe etapy i terminy przekazania władzy. W planie powinny zostać uwzględnione aspekty prawne, finansowe i operacyjne. Warto skonsultować się z prawnikiem i finansistą, aby upewnić się, że plan jest kompletny i zgodny z obowiązującymi przepisami.
4. Wsparcie i mentoring: przekazując firmę bliskim osobom, należy zapewnić im odpowiednie wsparcie i mentoring. Możesz pełnić rolę mentora, udzielając wskazówek i dzieląc się swoim doświadczeniem. Ważne jest, aby być dostępnym dla bliskich w trudnych momentach i oferować pomoc w rozwiązywaniu problemów. To pomoże im zyskać pewność siebie i zaufanie do swoich umiejętności.
5. Zabezpieczenie przyszłości: przekazanie prowadzenia firmy bliskim osobom wiąże się również z odpowiednim zabezpieczeniem ich przyszłości. Warto skonsultować się z ekspertami od spraw finansowych i ubezpieczeniowych, aby znaleźć najlepsze rozwiązania, takie jak polisy na życie czy ubezpieczenia kluczowych pracowników. To pomoże chronić firmę i zapewnić jej kontynuację nawet w przypadku nieprzewidzianych sytuacji.
6. Przygotowanie dokumentów prawnych: niezwykle istotne jest sporządzenie odpowiednich dokumentów prawnych, takich jak testament, umowy spółek czy pełnomocnictwa, które regulują przejście władzy i własności. Warto skonsultować się z doświadczonym prawnikiem, aby upewnić się, że dokumenty są kompleksowe i zgodne z obowiązującym prawem.
7. Kontynuacja relacji biznesowych: w przypadku, gdy firma ma stałe relacje biznesowe z kontrahentami, klientami czy dostawcami, ważne jest poinformowanie ich o planach sukcesji. Należy zapewnić, że istnieją odpowiednie umowy i porozumienia, które zagwarantują kontynuację tych relacji po przekazaniu firmy.

Przekazywanie prowadzenia firmy bliskim osobom to proces, który wymaga czasu, planowania i zaangażowania. Pamiętaj o zapewnieniu odpowiedniego wsparcia, edukacji i mentorowania, aby umożliwić bliskim skuteczne zarządzanie firmą. Planowanie sukcesji oraz przygotowanie odpowiednich dokumentów prawnych to kluczowe elementy, które zapewnią płynne przejście władzy i ochronę interesów zarówno firmy, jak i bliskich. Dlatego warto zainwestować czas i wysiłek w odpowiednie przygotowanie bliskich na przejęcie prowadzenia firmy i kontynuację jej sukcesu w przyszłości.

Fundacja rodzinna – kancelaria Warszawa

Nasze usługi:

• Doradztwo dla właścicieli i osób zarządzających przedsiębiorstwem (private lawyer, prawnik biznesowy kancelaria Warszawa). 
• Rekomendacje, strategia i negocjacje (fundacja rodzinna prawnik Warszawa).
• Przygotowywanie umów, dokumentów, maksymalizacja bezpieczeństwa prawnego (fundacja rodzinna prawnik).
• Prowadzenie postępowań sądowych, arbitrażowych, dochodzenie należności (fundacja rodzinna radca prawny).
• Dostosowanie struktur firmowych i prywatnych do zmieniających się regulacji prawnych i podatkowych (fundacja rodzinna doradca podatkowy).
• Przekształcenia, aporty, podziały, łączenia, tworzenie, likwidacja i in. (doradca podatkowy kancelaria Warszawa)
• Prowadzenie spraw spornych wspólników, a także małżeńskich sporów majątkowych (fundacja rodzinna adwokat).
• Zabezpieczenie majątku, właścicieli i zarządzających biznesem – majątek kluczowy, nieruchomości, własność intelektualna (fundacja rodzinna radca prawny Warszawa).
• Pomoc w tworzeniu i prowadzeniu biznesu i transakcji za granicą. Spółki zagraniczne i fundacje (fundacja rodzinna kancelaria Warszawa).
• Obrona i reprezentacja w postępowaniu karnym i karnym skarbowym (fundacja rodzinna adwokat kancelaria Warszawa).
• Doradztwo dla firm rodzinnych, planowanie sukcesji (fundacja rodzinna kancelaria).
• Fundacje rodzinne, struktury zabezpieczające (fundacja rodzinna kancelaria Warszawa).
• Doradztwo w zakresie pracowników, współpracowników b2b, kwestiach zus, a także kwestiach podatkowych(fundacja rodzinna doradca podatkowy Warszawa).
• Prowadzenie spraw dot. Nieuczciwej konkurencji, naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa, sporów ze wspólnikami, pracownikami lub współpracownikami (fundacja rodzinna adwokat Warszawa).

Jeśli potrzebujesz wsparcia prawnego lub podatkowego – skontaktuj się z nami.

Fundacja rodzinna – nowe, polskie narzędzie dla firm rodzinnych już od 2023 roku?

Fundacja w Holandii

Fundacja na Malcie