Przeczytasz w 8 minut.
Od 22 maja 2023 r. możliwe będzie zakładanie w Polsce fundacji rodzinnych.
Nowa fundacja będzie szczególnie interesująca dla:
- właścicieli firm rodzinnych,
- osób planujących przekazać majątek inwestycyjny następnym pokoleniom.
Biorąc pod uwagę zwolnienie podatkowe, fundacja może okazać się również atrakcyjnym wehikułem inwestycyjnym. Wbrew swojej nazwie, fundacja rodzinna nie jest przeznaczona tylko dla rodzin. Beneficjentem fundacji może być każda osoba fizyczna.
Na skróty
ukryj
Cechy polskiej fundacji rodzinnej
Polska fundacja rodzinna ma wiele wspólnego z zagranicznymi odpowiednikami:
Po pierwsze, fundacja rodzinna może pozwolić na zachowanie przez fundatora kontroli nad majątkiem przy jednoczesnym przygotowaniu przekazania następcom zarządzania tym majątkiem. Co więcej, dzięki fundacji możesz przekazywać kontrolę nad majątkiem, a niekoniecznie sam majątek. Możesz oddzielić grono osób, które będzie korzystać ze zgromadzonego majątku, od węższego grona, które tym majątkiem zarządza.
Po drugie, fundacja może posłużyć jako mechanizm dawkowania tego w jakim wymiarze i w jaki sposób poszczególni beneficjenci korzystają z majątku fundacji.
Po trzecie – fundacja oferuje zwolnienie podatkowe.
Fundacja rodzinna choć atrakcyjna to nie jest dla wszystkich. Czasem może okazać się kosztowną pułapką. W skrajnie niekorzystnym scenariuszu jej funkcjonowanie może pochłonąć aż połowę majątku. Fundacja nie jest jednak jedynym narzędziem planowania sukcesji. Były i będą dostępne inne instrumenty zabezpieczenia majątku rodziny, inwestowania go i przekazania kolejnym pokoleniom. Poznaj szczegóły polskiej fundacji rodzinnej i dowiedz się czy sprawdzi się ona w twoim przypadku.
Fundacja rodzinna w Polsce – wehikuł do zarządzania majątkiem w interesie beneficjentów
Fundację rodzinną tworzy osoba fizyczna, zwana fundatorem. Fundator może wnosić majątek samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami. Majątkiem tym mogą być np. nieruchomości, pieniądze, udziały w spółce (przykładowo w firmie rodzinnej). Wniesienie majątku do fundacji jest nieopodatkowane.
Fundacja powstaje z myślą o beneficjentach. Beneficjentów wskazuje fundator. Ustala on również zasady prowadzenia listy beneficjentów. Beneficjentem fundacji może być każda osoba fizyczna, nie tylko członek rodziny. Może zostać nim też sam fundator.
Fundacja może przekazać beneficjentowi określony majątek, ale może również ograniczyć się do zapewnienia beneficjentowi korzystania z tego majątku, bez przekazania na własność. Fundacja może też pokryć koszty utrzymania lub kształcenia beneficjenta. Fundator może uzależnić uprawnienie beneficjenta do otrzymania świadczenia od spełnienia warunku (na przykład związanego z edukacją lub osiągnięciami beneficjenta). Uprawnienie może zależeć również nadejścia terminu, na przykład od ukończenia określonego wieku. Co ciekawe, w przypadku małoletniego beneficjenta fundator może zastrzec, że przedmioty przypadające mu nie będą objęte zarządem rodziców, a jedynie zarządem kuratora ustanowionego przez sąd.
Zabezpieczenie przed zachowkiem
Nowe prawo zawiera cenne zmiany dotyczące instytucji zachowku. Dla przypomnienia, zachowek to prawo, które przysługuje tym spadkobiercom, którzy otrzymają w spadku mniej, niż gdyby nie powstał niekorzystny dla nich testament, lub gdyby za życia spadkodawcy nie doszło do darowizn, które zmniejszyły masę spadkową.
Po pierwsze, wprowadzono możliwość odroczenia terminu płatności zachowku. Rozłożenie na raty zachowku będzie możliwe nawet na dziesięć lat.
Po drugie, wprowadzono możliwość obniżenia zachowku.
Po trzecie, wprowadzono wyraźną możliwość zrzeczenia się zachowku przez przyszłych spadkobierców.
Po czwarte, w tych sprawach, gdzie nie sposób liczyć na porozumienie z przyszłymi spadkobiercami ustawowymi w kwestii zachowku, wprowadzono możliwość jego obejścia. Jeśli majątek zostanie wniesiony przez ciebie do fundacji rodzinnej wcześniej niż dziesięć lat przed śmiercią, majątek ten nie będzie brany pod uwagę przy obliczaniu zachowku. Pozwoli to uniknąć kosztownych i niesprawiedliwych roszczeń.
Codzienne funkcjonowanie fundacji rodzinnej
W każdej polskiej fundacji rodzinnej będzie funkcjonować co najmniej:
- zarząd,
- zgromadzenie beneficjentów.
Rada nadzorcza jest nieobowiązkowa.
Zarząd fundacji rodzinnej
W skład zarządu będzie wchodzić co najmniej jedna osoba fizyczna. Zarząd fundacji, podobnie jak w spółkach, będzie prowadzić jej sprawy i reprezentować ją na zewnątrz, na przykład przy podpisywaniu umów.
Fundacja nie ma właściciela. Nie występuje w fundacji zgromadzenie wspólników. Fundacja ma natomiast swoich beneficjentów. Wybrani beneficjenci tworzą zgromadzenie beneficjentów.
Rada nadzorcza fundacji rodzinnej
Jak wskazano powyżej, fundator może powołać radę nadzorczą fundacji. W jej skład powinna wchodzić minimum jedna osoba fizyczna. Rada nadzorcza ma zwierzchnią funkcję nad zarządem. Fundator może przykładowo przewidzieć, że zarząd będzie musiał uzyskać zgodę rady nadzorczej na dokonanie określonych czynności.
Zgromadzenie beneficjentów fundacji rodzinnej
Jak wspomniano, wybrani beneficjenci tworzą zgromadzenie beneficjentów. Oznacza to, iż do uczestnictwa w zgromadzeniu możesz wybrać tylko niektórych beneficjentów. Pozostali nie będą mieli wpływu na podejmowane uchwały. Będą mieli jedynie prawo do korzystania z majątku fundacji we wskazanym przez ciebie zakresie.
Przykładowe sprawy, w których zgromadzenie beneficjentów podejmuje uchwały to zatwierdzenie sprawozdania finansowego lub udzielenie absolutorium członkom organów fundacji. Mogą to być również inne kwestie przewidziane przez fundatora w statucie, np. powoływanie członków rady nadzorczej fundacji.
Audyt fundacji rodzinnej. Raport z audytu
Każda polska fundacja rodzinna raz na cztery lata będzie podlegać badaniu przez zespół audytorów. W jego skład wchodzić będą niezależni: biegły rewident, doradca podatkowy, adwokat lub radca prawny. Owocem badania będzie raport m.in. na temat tego czy fundacja właściwie zarządza swoimi aktywami.
Jak utworzyć fundację rodzinną
Odpowiednie brzmienie statutu fundacji ma kluczowe znaczenie, aby przekazanie kontroli nad majątkiem fundacji i zarządzanie tym majątkiem rzeczywiście odbyło się w taki sposób, jaki życzy sobie jej założyciel. Z naszego doświadczenia wynika, że w większości przypadków scenariusz funkcjonowania polskiej fundacji rodzinnej będzie przewidywał dwa etapy:
- etap „za życia fundatora” oraz
- etap „po jego śmierci”.
Fundator może skupiać większość praw dotyczących fundacji. Po jego śmierci prawa te będą przysługiwać zgromadzeniu beneficjentów lub radzie nadzorczej – zgodnie z zasadami, jakie ustali.
Fundacja rodzinna w Polsce a podatki
Jak zostało powiedziane, wyposażenie fundacji w majątek jest nieopodatkowane. Co więcej, polska fundacja rodzinna jest zwolniona z podatku. Oznacza to, iż bieżące dochody fundacji nie są opodatkowane. Ale zwolnienie podatkowe ma swoje granice. Wyznacza je zakres dozwolonej działalności fundacji.
Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w zakresie m.in.:
- zbywania mienia (o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszej odsprzedaży),
- najmu, dzierżawy,
- uczestnictwa w spółkach.
Fundacja może zajmować się również udzielaniem pożyczek do swoich spółek. W tym zakresie nie będzie płacić podatku od odsetek.
Kiedy w fundacji rodzinnej płaci się podatek?
Jak już zostało powiedziane – co do zasady w fundacji nie płaci się podatku. Kiedy zatem podatek może wystąpić?
Pierwszym przypadkiem, w którym może dojść do konieczności zapłaty podatku jest uzyskanie przez fundację dochodów spoza katalogu dozwolonej działalności. Takie dochody będą opodatkowane stawką 25%. O opodatkowaniu stawką 25% warto pamiętać szczególnie wtedy, gdy planujesz, aby fundacja rodzinna odsprzedała składniki majątku.
Drugim przypadkiem, w którym dojdzie do konieczności zapłaty podatku jest wypłata świadczenia beneficjentowi. W takim przypadku podatek dochodowy od osób prawnych wynosi 15% wartości tego świadczenia. Płaci go fundacja.
Trzecim, ostatnim przypadkiem, w którym może dojść do powstania podatku jest otrzymanie świadczenia od fundacji przez osobę, która nie jest członkiem rodziny fundatora. Osoba taka powinna zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych według stawki 15%. Podatek ten jest niezależny od piętnastoprocentowego podatku zapłaconego przez fundację.
Czy od fundacji rodzinnej płaci się daninę solidarnościową, składkę zdrowotną i ZUS?
Wypłaty z fundacji nie wiążą się z koniecznością zapłaty daniny solidarnościowej, składki zdrowotnej ani składek ZUS.
Jedne fundacje bez podatku, inne trzykrotnie opodatkowane?
Jak widać, w przypadku osiągnięcia dochodów spoza zakresu dozwolonej działalności fundacji, a następnie wypłacenia ich przez fundację do osoby niebędącej członkiem rodziny fundatora dojdzie do trzykrotnego, bardzo niekorzystnego opodatkowania. Na szczęście w przypadku, gdy polska fundacja rodzinna będzie używana w pełni zgodnie z jej przeznaczeniem, podatek wyniesienie maksymalnie 15%.
W przypadku fundacji, które będą służyć jako rodzinne wehikuły inwestycyjne, efektywne opodatkowanie będzie bardzo niskie, często faktycznie bliskie zeru. Opodatkowanie wynosić będzie jedynie 15% od przypuszczalnie niewielkiej wartości świadczeń, dokonywanych okazjonalnie na rzecz członków rodziny. Nie ma bowiem obowiązku, aby fundacja wypłacała regularnie większość swoich dochodów beneficjentom.
Podsumowanie
Jak widać z powyższych przykładów, polska fundacja rodzinna może okazać się bardzo korzystnym rozwiązaniem. Warto znać tajniki funkcjonowania fundacji rodzinnych, aby sprawdzić czy w twoim przypadku warto skorzystać z zalet jakie fundacja rodzinna oferuje.
Jak utworzyć fundację rodzinną?
Fundację tworzy się poprzez złożenie „oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej” w formie aktu notarialnego. Fundację możesz też utworzyć w testamencie, choć wydaje się, że porządkowanie spraw sukcesji powinno odbyć się w maksymalnym wymiarze jeszcze za życia.
Fundusz założycielski fundacji powinien wynosić co najmniej 100.000 zł. Nie musi być pokryty wyłącznie gotówką.
Kluczowymi dokumentami fundacji rodzinnej są:
- statut,
- lista beneficjentów.
Najważniejsza czynność przy zakładaniu fundacji rodzinnej
W naszej ocenie najważniejszą czynnością związaną z powołaniem do życia fundacji rodzinnej jest odpowiednie zaplanowanie nowej struktury. Kluczem dobrego planu jest nie tylko wiedza o strukturyzacji biznesu, ale przede wszystkim doskonała znajomość sytuacji klienta i możliwych scenariuszy na przyszłość.
Członkowie naszego zespołu od wielu lat zajmują się budową struktur prawnych w biznesie. Do tego celu używamy zarówno polskich jak i zagranicznych instrumentów. Mamy bogate doświadczenie związane z funkcjonowaniem fundacji rodzinnych w krajach zachodniej Europy. Będziemy je przekładać na nową instytucję polskiej fundacji rodzinnej.
Dowiedz się więcej o fundacji rodzinnej
Jeśli zastanawiasz się zabezpieczeniem majątku rodzinnego, firmy rodzinnej, nad przekazaniem kontroli kolejnym pokoleniom, zapoznaj się z publikowanymi przez nas materiałami. Zapisz się na newsletter.
Oceń wpis!
[Ocen: 4 Średnia: 5]
O autorze
