W poprzednim wpisie była mowa o czynnościach sprawdzających, które w zasadzie miały na celu formalną weryfikację deklaracji składanych przez podatnika. Skutkiem czynności sprawdzających mogło być więc wprowadzenie korekt do składanych deklaracji, uzupełnienie ich lub w inny sposób usunięcie błędów, omyłek rachunkowych lub innego rodzaju nieścisłości o charakterze formalnym. Odmienną funkcję pełni kontrola podatkowa, uregulowana w przepisach Ordynacji podatkowej. W tym artykule omówimy charakter oraz przebieg kontroli podatkowej, jak również przedstawimy warunki formalne prowadzenia kontroli, a także skutki stwierdzenia nieprawidłowości w toku kontroli.
Cel kontroli podatkowej
Celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie, czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Zakresy kontroli zarówno od strony tego, kto może jej podlegać, jak również od strony tego, co może być kontrolowane, zostały określone możliwie szeroko. Kontrolowanym może być więc zarówno podatnik, płatnik, jak i inkasent, a nawet następca prawny podatnika (na przykład spółka przekształcona). Przedmiotem kontroli może być natomiast prawidłowość realizacji przez kontrolowanego obowiązków podatkowych wynikających zarówno z przepisów o randze ustawowej jak i z rozporządzeń, jak również zasadność korzystania przez kontrolowanego z uprawnień podatkowych takich jak: ulgi, zwolnienia, odliczenia lub zwroty podatku.
Kontrola podatkowa podczas czynności sprawdzających lub postępowania podatkowego
Kontrola podatkowa została uregulowana odrębnie i może być stosowana niezależnie od uprzedniego przeprowadzenia przez organ czynności sprawdzających, jak również nie musi być prowadzona w związku z postępowaniem podatkowym. Niemniej jednak organ powinien wybierać środki możliwie najprostsze do osiągnięcia założonych celów. Prowadzenie kontroli przez organ wyłącza natomiast równoległe podjęcie czynności sprawdzających jak i wszczęcie postępowania podatkowego. Dopuszczalna jest jednak sytuacja, w której organ prowadzi kontrolę podatkową jako etap postępowania podatkowego.
Kiedy organ może podjąć decyzję o przeprowadzeniu kontroli podatkowej?
Kontrola podatkowa może być realizowana w formie kontroli doraźnej lub planowanej. Kontrole planowane realizowane są w oparciu o plan kontroli, przyjmowany przez organy podatkowe. Kontrole doraźne mogą stanowić skutek otrzymania przez organ podatkowych wiadomości o możliwych nieprawidłowościach. W każdym wypadku kontrola podatkowa będzie jednak wszczynana przez organ z urzędu.
Wszczęcie kontroli podatkowej powinno poprzedzać zawiadomienie kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli, które to zawiadomienie organ podatkowy doręcza kontrolowanemu. W takiej sytuacji kontrolę można wszcząć nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia doręczenia kontrolowanemu zawiadomienia, ani nie później niż przed upływem 30 dni od doręczenia zawiadomienia. Kontrolowany może wyrazić zgodę lub zawnioskować o wcześniejsze przeprowadzenie kontroli. Po upływie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli, organ przed przystąpieniem do kontroli powinien przesłać kontrolowanemu ponowne zawiadomienie.
Od powyższych zasad występuje szereg wyjątków. Organ może więc wszcząć kontrolę bez zawiadamiania kontrolowanego, jeżeli kontrola dotyczy zasadności zwrotu różnicy lub zwrotu podatku naliczonego w przypadku podatku od towarów i usług, ewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej, a także gdy kontrola dotyczy nieujawnionych źródeł przychodu, niezgłoszonej działalności gospodarczej lub jest wszczynana na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Ustawa przewiduje zamknięty katalog przypadków, w których można prowadzić kontrolę podatkową bez uprzedniego zawiadamiania kontrolowanego.
Jakie są skutki wadliwości upoważnienia do przeprowadzenia kontroli?
Organ podatkowy prowadzi kontrolę na podstawie imiennego upoważnienia udzielonego pracownikowi tego organu. Upoważnienie takie oprócz danych osoby kontrolującej, powinno zawierać w szczególności oznaczenie podstawy prawnej jego wydania jak również datę rozpoczęcia i przewidywany termin zakończenia oraz określenie zakresu kontroli.
W przypadkach, gdy czynności kontrolne są niezbędne do przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego, wykroczenia skarbowego lub zabezpieczeniu dowodów popełnienia takiego przestępstwa lub wykroczenia, kontrola może być wszczęta po okazaniu samej legitymacji służbowej. W takiej sytuacji upoważnienie do przeprowadzenia kontroli doręczane jest następczo, w terminie 3 dni od dnia jej wszczęcia.
Jeżeli upoważnienie do przeprowadzenia kontroli dotknięte jest jakimikolwiek wadami, czy to dotyczącego jego formy, czy też treści, nie stanowi podstawy do przeprowadzenia kontroli. Oznacza to, że bez względu na zakres i wagę uchybienia, wszelkie ustalenia i dowody zebrane w toku kontroli nie mają znaczenia i nie mogą zostać wykorzystane w postępowaniu podatkowym.
Ile może trwać kontrola podatkowa?
Ordynacja podatkowa nie zawiera co prawda przepisów ograniczających czasowe ramy prowadzenia kontroli podatkowej, jednak w przypadku przedsiębiorców znajdą zastosowanie przepisy ustawy – Prawo przedsiębiorców. Przepisy te stanowią, że w zależności od liczby zatrudnianych przez przedsiębiorcę pracowników (wpływającej na status przedsiębiorcy jako mikroprzedsiębiorcy, małego średniego lub dużego przedsiębiorcy a także innego przedsiębiorcy), kontrola może trwać od 12 do 48 dni roboczych w roku kalendarzowym. Ograniczenie to dotyczy nie tylko kontroli podatkowej, ale wszystkich innych form kontroli prowadzonych przez inne uprawnione organy w dowolnym zakresie, jednak do czasu trwania kontroli nie wlicza się czynności podejmowanych poza siedzibą kontrolowanego przedsiębiorcy. Ograniczenie czasu kontroli nie będzie miało zastosowania również w niektórych przypadkach związanych z kontrolą w zakresie zwrotu podatku od towarów i usług, a także w przypadku gdy kontrola jest niezbędna dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczeniu dowodów takiego przestępstwa lub wykroczenia.
Termin zakończenia kontroli, jak już o tym była mowa, powinien zostać uwzględniony w treści upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. Termin ten powinien zostać określony realistycznie, przy uwzględnieniu okoliczności takich jak charakter i rodzaj kontroli. Organ, w granicach określonych powyżej, może przedłużyć trwanie kontroli podatkowej wydając w tym celu stosowne postanowienie.
Skutki kontroli podatkowej
Kontrola podatkowa zaczyna się z momentem doręczenia kontrolowanemu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz okazania legitymacji służbowej przez osobę kontrolującą (za wyjątkiem niektórych sytuacji, opisanych powyżej, gdy do wszczęcia kontroli wystarczy samo okazanie legitymacji służbowej). Następnie, w toku czynności organ prowadzi czynności zmierzające do ustalenia i wyjaśnienia istotnych w sprawie okoliczności, w szczególności organ podatkowy może przeprowadzić w toku kontroli dowody analogiczne do tych, które pojawiają się w postępowaniu podatkowym. W trakcie tych czynności pracownikom organu podatkowego przysługują szczególne uprawnienia mające na celu zapoznanie się zarówno z dokumentami kontrolowanego, jak i ze stanem faktycznym dotyczącym majątku kontrolowanego. Po przeprowadzeniu wszystkich czynności dowodowych organ podatkowy sporządza protokół kontroli, który następnie doręczany jest kontrolowanemu. W terminie 14 dni od dnia doręczenia, kontrolowany może złożyć zastrzeżenia do protokołu, które następnie w ciągu kolejnych 14 dni powinny zostać rozpatrzone przez kontrolującego. Kontrola podatkowa formalnie kończy się z dniem doręczenia kontrolowanemu protokołu kontroli.
Wszelkie ustalenia oraz dowody uzyskane w toku kontroli mogą zostać następnie wykorzystane w postępowaniu podatkowym, jak również mogą stanowić podstawę do wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.
Podobne artykuły
Jeżeli zainteresowały Cię treści związane kontrolą podatkową, postępowaniem podatkowym lub odpowiedzialnością za zobowiązania podatkowe, zapraszamy do zapoznania się z innymi wpisami na naszym blogu:
– Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe spółki kapitałowej.
– Czynności sprawdzające w sprawach podatkowych.
– Odpowiedzialność za zaległości podatkowe małżonka prowadzącego działalność gospodarczą.
Kontrola podatkowa – kancelaria Warszawa
Jeżeli potrzebujesz porady prawnej związanej z przebiegiem lub wynikami kontroli podatkowej prowadzonej wobec Ciebie, Twojej firmy lub firmy, którą obsługujesz, lub jeżeli chcesz przygotować się do kontroli podatkowej, zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią.
Podobne wpisy:
Estoński CIT 2023
Podstawę prawną opodatkowania ryczałem od dochodów spółek, tzw. estońskim CIT, stanowią przepisy ustawy o CIT. Estoński CIT jest całkiem inny od ogólnych zasad opodatkowania spółek Estoński CIT stanowi formę opodatkowania dochodu […]
Podatek od dochodów CFC
Co to jest CFC? CFC = controlled foreign corporation. To zagraniczna jednostka (np. spółka lub fundacja), której dochody w określonych przypadkach są przypisywane do osoby ją kontrolującej, np. do zagranicznego […]
Najnowsze wpisy:
Niedozwolona optymalizacja podatkowa
Każdy podatnik może wybrać dogodną dla siebie formę opodatkowania, czyli taką, która powoduje po jego stronie powstanie zobowiązania podatkowego w najniższej wysokości. Powyższe stanowisko, jakkolwiek obecne w orzecznictwie sądów administracyjnych […]
Jak zwołać zgromadzenie wspólników?
Zwołanie zgromadzenia wspólników to czynność inicjująca proces decyzyjny, niezwykle istotna z punktu widzenia funkcjonowania spółki z o.o., pozwalający wspólnikom podejmować decyzje dotyczące spółki. Proces ten, choć na pozór prosty, może […]