Przeczytasz w 8 minut.
Z niniejszego wpisu dowiesz się o:
- grudniowych, istotnych zmianach w ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.
Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych określa szczególne uprawnienia wierzyciela i obowiązki dłużnika w związku z terminami zapłaty w transakcjach handlowych, skutki niewykonania takich obowiązków oraz postępowanie w sprawie nadmiernego opóźnienia w transakcjach handlowych ze spełnianiem świadczeń pieniężnych.
Ustawę stosuje się do transakcji handlowych, których wyłącznymi stronami są przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy prawo przedsiębiorców a także:
– podmioty prowadzące działalność, o której mowa w art. 6 ust. 1 ustawy – prawo przedsiębiorców (między innymi działalność wytwórcza w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego);
– podmioty, o których mowa w art. 4, art. 5 ust. 1 i art. 6 ustawy – prawo zamówień publicznych (np. jednostki sektora finansów publicznych);
– osoby wykonujące wolny zawód;
– oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych;
– przedsiębiorcy z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej.
Transakcją handlową w rozumieniu ustawy jest umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony, zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością.
Terminy zapłaty oraz odsetki w transakcjach handlowych
Maksymalne terminy zapłaty w transakcjach handlowych zależą od tego, jakie podmioty uczestniczą w danej transakcji:
– jeżeli wierzycielem dużego przedsiębiorcy jest mikro, mały lub średni przedsiębiorca, to maksymalny termin płatności wynosi 60 dni;
– jeżeli dłużnikiem jest podmiot publiczny, to maksymalny termin płatności wynosi 30 dni (za wyjątkiem podmiotów leczniczych, gdzie maksymalny termin wynosi 60 dni);
– pomiędzy pozostałymi przedsiębiorcami, co do zasady, termin płatności będzie mógł być dłuższy niż 60 dni, pod warunkiem, że nie będzie to rażąco nieuczciwe względem wierzyciela.
W przypadku opóźnienia wierzyciel jest uprawniony do dochodzenia odsetek ustawowych za opóźnienia w transakcjach handlowych, które wynoszą:
– w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych,
– w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i dziesięciu punktów procentowych.
Ograniczenie zakazywania obrotu wierzytelnościami
Na mocy zmienionych przepisów wprowadzono między innymi postanowienie przewidujące, że w transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest duży przedsiębiorca a wierzycielem jest mikroprzedsiębiorca, mały przedsiębiorca albo średni przedsiębiorca, zastrzeżenie umowne wyłączające albo ograniczające prawo wierzyciela do przelewu wierzytelności:
– staje się bezskuteczne, jeżeli zapłata nie nastąpiła w terminie określonym w umowie,
– a jeżeli terminu w umowie nie określono – staje się ono bezskuteczne od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego.
Oświadczenie o statusie dużego przedsiębiorcy
W grudniowej nowelizacji ustawy doszło również do zmiany przepisu dotyczącego składania oświadczenia o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy. Dotychczas przedsiębiorca składał drugiej stronie transakcji handlowej oświadczenie o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy w formie, w jakiej jest zawierana transakcja handlowa (najpóźniej w momencie jej zawarcia). Od grudnia 2022 roku przepis ten został rozbudowany. Aktualnie przedsiębiorcy mają obowiązek składania nie tylko oświadczenia o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy, ale również o uzyskaniu albo utracie statusu dużego przedsiębiorcy.
Oświadczenie o:
– posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy składa się najpóźniej w momencie zawarcia pierwszej transakcji handlowej między stronami,
– uzyskaniu statusu dużego przedsiębiorcy składa się najpóźniej w momencie zawarcia pierwszej transakcji handlowej między stronami po uzyskaniu tego statusu, – utracie statusu dużego przedsiębiorcy składa się najpóźniej w momencie zawarcia pierwszej transakcji handlowej między stronami po utracie tego statusu.
Nowe instrumenty w rękach Prezesa UOKiK
Grudniowa zmiana ustawy wprowadza nowy instrument, jakim są tzw. wezwania miękkie.
Prezes Urzędu, bez wszczynania postępowania, może aktualnie wystąpić do danego przedsiębiorcy, niebędącego podmiotem publicznym, w sprawach z zakresu przeciwdziałania nadmiernemu opóźnianiu się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych. Podmiot, do którego Prezes Urzędu skierował wystąpienie, może (ale nie musi) w terminie określonym przez Prezesa Urzędu przekazać stanowisko w sprawie, której dotyczy to wystąpienie. Termin, wyznaczony przez Prezesa Urzędu, nie może być krótszy niż 14 dni, licząc od dnia otrzymania przez podmiot wystąpienia Prezesa Urzędu. Wprowadzenie tego przepisu ma między innymi na celu odformalizowanie postępowania przed Prezesem UOKiK, przy czym najpewniej w praktyce oznaczać najpewniej będzie „ostrzeżenie” przed wszczęciem postępowania.
Zmiana definicji „nadmiernego opóźniania się”
„Nadmierne opóźnianie” nadal ma miejsce, gdy podmiot niebędący podmiotem publicznym w okresie 3 kolejnych miesięcy posiada sumę wartości świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie w wysokości najmniej 2.000.000 złotych. Grudniowe zmiany, wprowadziły jednak regulację, zgodnie z którą przy ustalaniu wystąpienia nadmiernego opóźnienia w transakcjach handlowych ze spełnianiem świadczeń pieniężnych pomijane będą:
– niespełnione oraz spełnione po terminie świadczenia pieniężne, których termin spełnienia upłynął wcześniej niż 2 lata przed dniem wszczęcia postępowania,
– transakcje handlowe, których wyłącznymi stronami są podmioty należące do tej samej grupy kapitałowej,
– transakcje handlowe zawierane w zakresie działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, o których mowa odpowiednio w art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej.
Prezes UOKiK może nakładać kary według swojego uznania
Kolejną istotną zmianą jest wprowadzenie uznaniowości Prezesa UOKiK przy wymierzaniu kary (w granicach do kary maksymalnej określonej zgodnie ze wzorem). Dotychczas, jeśli na skutek prowadzonego przez Prezesa Urzędu postępowania, doszło do stwierdzenia nadmiernego opóźnienia w transakcjach handlowych ze spełnianiem świadczeń pieniężnych przez stronę postępowania, Prezes Urzędu nakładał na nią w drodze decyzji administracyjną karę pieniężną, która obliczona była według ściśle określonego wzoru. Aktualnie wzór ten został zmieniony, a sam Prezes ma prawo zadecydować o konkretnej wysokości kary w granicach wyznaczonych przez kwotę wyliczoną według wzoru. Dodatkowo z ustawy usunięto instytucję obligatoryjnego odstąpienia od wymierzenia kary w przypadku, w którym strona postępowania wykazała, że nadmiernie opóźniała się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych w momencie, gdy sama była ofiarą opóźnienia w transakcjach handlowych kontrahenta. Aktualnie odstąpienie od wymierzenia kary będzie możliwe jedynie w przypadku zaistnienia siły wyższej.
Kolejno, zwiększono wysokość obniżenia kary pieniężnej w przypadku zapłaty w całości, w terminie 14 dni od dnia doręczenia stronie decyzji, zobowiązany administracyjnej kary pieniężnej oraz zrzeczenia się wobec Prezesa UOKiK prawa do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Poprzednio kara mogła być obniżona o 10%, aktualnie przepisy przewidują możliwość obniżenia wysokości kary pieniężnej o 20%.
Odroczenie, rozłożenie kary na raty
Z punktu widzenia przedsiębiorców istotne jest wprowadzenie do przepisów ustawy możliwości rozłożenia na raty kary nałożonej przez Prezesa Urzędu oraz możliwości odroczenia jej spłaty. Prezes Urzędu może teraz na wniosek podmiotu, na który została nałożona administracyjna kara pieniężna, odroczyć uiszczenie nałożonej kary albo rozłożyć ją na raty ze względu na ważny interes wnioskodawcy. Przepisy nie precyzują w żaden sposób, co należy rozumieć przez ważny interes wnioskodawcy. Należy jednak założyć, że ważny interes będzie np. zachodził wtedy, gdy jednorazowa zapłata kary będzie mogła skutkować upadłością danego podmiotu.
Czy realizujesz obowiązki wynikające z ustawy?
W grudniowej nowelizacji wprowadzono istotne zmiany. Ze względu na to, że nieodzownym elementem każdej działalności są płatności, jest to jedna z istotniejszych ustaw, z którą każdy przedsiębiorca powinien być zapoznany. W ramach danej organizacji każdy przedsiębiorca powinien przeprowadzić wewnętrzną kontrolę związaną ze stosowanymi terminami zapłaty oraz postanowieniami umownymi zawieranymi w transakcjach handlowych z kontrahentami.
Podkreślenia bowiem wymaga, iż Prezes Urzędu coraz częściej w praktyce wykorzystuje instrumenty, które dała mu ustawa.
Kolejne kary dla przedsiębiorców
W komunikacie wydanym w dniu 2 lutego 2023 roku, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów poinformował, iż Prezes UOKiK wydał dziewięć decyzji, w których stwierdził nadmierne opóźnienia w transakcjach handlowych ze spełnianiem świadczeń pieniężnych przez przedsiębiorców. Oznacza to, że każdy z tych podmiotów w ciągu trzech badanych miesięcy opóźniał się z płatnościami na rzecz swoich kontrahentów na ponad 5 mln zł. Na trzy spółki Prezes UOKiK nałożył kary finansowe, a w przypadku sześciu podmiotów stwierdził wystąpienie przesłanek obligujących do odstąpienia od wymierzenia sankcji pieniężnej. Kary pieniężne zostały nałożone na Agata Meble, Bricoman Polska oraz Silvan Transport & Logistics. Kary te zostały odpowiednio nałożone w wysokości 476 tys. zł, 280 tyś. zł oraz 200 tyś. zł.
PLA.partners oferuje pomoc we wszelkich aspektach związanych z dostosowaniem działalności do obowiązków określonych w ustawie.
Zobacz także Nasze poprzednie wpisy
