Jak wygląda proces dochodzenia roszczeń w przypadku błędu okołoporodowego ?

Przeczytasz w 10 minut.

Z niniejszego wpisu dowiesz się:

• komu pacjenci zgłaszają swoje roszczenia,
• kto płaci odszkodowanie i zadośćuczynienie na rzecz pacjenta – szpital, lekarz czy ubezpieczyciel,
• jak wygląda proces sądowy,
• jakie są koszty postępowania,
• co można zyskać dzięki zawarciu ugody w sprawie o błąd okołoporodowy.

W tematyce błędów okołoporodowych w poprzednich wpisach omówione zostały roszczenia przysługujące dziecku i osobom najbliższym.

Roszczenia dziecka w przypadku błędu okołoporodowego

Czego mogą żądać rodzice w przypadku błędu okołoporodowego ?

Następnym krokiem podejmowanym przez osoby, które uważają, że doszło do błędu medycznego jest dochodzenie roszczeń.

Zgłoszenie roszczenia podmiotowi leczniczemu i ubezpieczycielowi

Tryb postępowania w przypadku zgłoszenia roszczeń podmiotowi leczniczemu nie jest sformalizowany, jednak w praktyce przyjmuje się określony harmonogram czynności, dzięki któremu obie strony mają możliwość poznania wzajemnych stanowisk.

Pacjenci posiadają prawo do wglądu do ich dokumentacji medycznej oraz otrzymania bezpłatnej kopii całej dokumentacji (brak opłaty za dokumentację dotyczy jedynie pierwszej kopii, za każdą kolejną podmiot leczniczy pobiera opłatę liczoną na podstawie liczby stron). Jeśli pacjenci nie mają pewności co do przebiegu ich pobytu w szpitalu, w dokumentacji medycznej powinny znaleźć się wszelkie informacje – wpisy obserwacji lekarskich/ pielęgniarskich, przeprowadzone badania wraz z ich wynikami, udzielone świadczenia zdrowotne, zalecenia, udzielone przez pacjenta zgody, karta informacyjna itp.

W pierwszej kolejności, rodzice składają do podmiotu leczniczego, w którym odbył się poród, pismo zawierające przedstawienie swojego stanowiska, które zawiera m.in. opis stanu faktycznego, wskazanie naruszeń podmiotu leczniczego lub personelu zatrudnionego przez podmiot leczniczy. Najczęściej już w pierwszym piśmie pacjenci lub rodzice dziecka formułują swoje żądania w związku z przedstawionym stanem i żądają podania informacji o zawartych umowach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Należy podkreślić, że zgodnie z ustawą o działalności leczniczej, podmiot leczniczy ma obowiązek udzielić informacji o umowie ubezpieczenia.

W praktyce, podmioty lecznicze przedstawiają swoje stanowisko w zakresie zgłoszonych roszczeń już w piśmie informującym o zawartej umowie ubezpieczenia.

Następnie zdarzenie zgłaszane jest do ubezpieczyciela podmiotu leczniczego, który w ciągu 30 dni wydaje decyzję w sprawie.

Na tym etapie zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do odniesienia się do wszystkich roszczeń. Najczęściej zakłady ubezpieczeń żądają od podmiotów leczniczych przedłożenia kopii dokumentacji medycznej z leczenia pacjenta, przedstawienia stanowiska podmiotu leczniczego oraz wskazanie personelu medycznego, który udzielał świadczeń zdrowotnych. Zakłady ubezpieczeń korzystają z opinii własnych specjalistów w danej dziedzinie, którzy analizują stanowiska stron i przedłożoną dokumentację medyczną.

W zależności od decyzji zakładu ubezpieczeń, możliwe są różne scenariusze: odmowa uznania roszczeń z uwagi na brak wystąpienia błędu medycznego, przyznanie, ze doszło do błędu medycznego i wypłata świadczeń według własnych kryteriów albo uznanie wszystkich roszczeń i wypłata kwot żądanych przez wnioskodawców.

Od decyzji ubezpieczyciela można się odwołać (nie jest to jednak konieczne w celu dalszego procedowania) i złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. W przypadku nieprzedstawienia nowych okoliczności lub dowodów, jest jednak mało prawdopodobne, by ubezpieczyciel zmienił stanowisko w sprawie.

Kto jest zobowiązany do zapłaty?

Lekarze i pacjenci nierzadko zastanawiają się kto jest ostatecznie zobowiązany do zapłaty w związku z błędem medycznym – pojawia się szereg podmiotów, które mogą być wzywane do zapłaty i pozywane:

• szpital (podmiot leczniczy),
• ubezpieczyciel szpitala,
• spółka lekarska, która posiada umowę ze szpitalem na obsługę np. całego oddziału,
• ubezpieczyciel spółki lekarskiej,
• lekarz zatrudniony na kontrakcie przez szpital albo spółkę lekarską,
• ubezpieczyciel lekarza zatrudnionego na kontrakcie.

Wobec wielości osób i podmiotów posiadających umowy na udzielanie świadczeń zdrowotnych, a także zróżnicowania zakresu odpowiedzialności tych podmiotów, obecnie przyjmuje się, że pacjent nie ma obowiązku ustalania konkretnej osoby odpowiedzialnej za zdarzenie i może pozwać wyłącznie szpital.

W praktyce najczęściej pacjenci pozywają szpital albo ubezpieczyciela szpitala, przy czym zgodnie z przepisami, pozwany ma prawo zawiadomić inne podmioty o toczącej się sprawie w celu podjęcia wspólnej obrony.

Nie należy do rzadkości sytuacja, w której podmioty lecznicze „zapominają” o wezwaniu do udziału w sprawie lekarza na kontrakcie, co skutkuje następczymi problemami w ustaleniu zakresu odpowiedzialności tego lekarza, który może podnosić, że obrona szpitala w procesie była przeprowadzona nieprawidłowo, a gdyby wiedział o toczącej się sprawie, to mógłby zapaść inny wyrok.

Zgodnie z przepisami, szpital ma obowiązek zawrzeć umowę ubezpieczenia OC na minimalną sumę gwarancyjną w kwocie 100.000,00 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz 500.000,00 euro w odniesieniu do wszystkich zdarzeń. Nie jest żadną tajemnicą, że publiczne szpitale borykają się z ogromnymi problemami finansowymi i szukają oszczędności tam, gdzie to tylko możliwe, dlatego najczęściej zawierają umowy ubezpieczenia na kwotę minimalną z uwagi na brak środków na pokrycie składki ubezpieczeniowej za wysoką sumę gwarancyjną. W konsekwencji ubezpieczyciel może żądać ograniczenia swojej odpowiedzialności do kwot wskazanych w przepisach prawa.

Szpital, który został zobowiązany do zapłaty na mocy wyroku sądu, może domagać się od spółki lekarskiej lub lekarza na kontrakcie zwrotu tego, co zostało zapłacone pacjentowi na podstawie tzw. roszczenia regresowego. W tym przypadku konieczne jest ustalenie kto konkretnie odpowiada za zdarzenie i w jakim stopniu – często odpowiedzialność spoczywa bowiem na więcej niż jednej osobie.

Dochodzenie roszczeń a postępowanie sądowe

W przypadku odmowy uznania roszczeń przez podmiot leczniczy lub jego ubezpieczyciela, pacjenci są uprawnieni do złożenia pozwu do sądu powszechnego.

Ogólne zasady postępowania w sprawach tzw. medycznych nie różnią się znacząco od innych spraw cywilnych. Strony są obowiązane do formułowania twierdzeń i przytaczania dowodów na ich poparcie.

Głównym twierdzeniem pacjenta będzie, że doszło do błędu medycznego w podmiocie leczniczym i należy się w związku z tym odszkodowanie i zadośćuczynienie, natomiast głównym twierdzeniem podmiotu leczniczego będzie, że nie doszło do błędu medycznego albo że roszczenia pacjenta są wygórowane.

Dowodami w sprawie o błąd medyczny są najczęściej:

• zaznania stron, czyli wyjaśnienia podmiotu leczniczego i pacjentów lub rodziców pacjentów,
• dokumentacja medyczna z okresu ciąży i porodu (najważniejszy dowód w sprawie o błąd medyczny)
• opinie biegłych sądowych z zakresu medycyny (w zależności od szczegółów sprawy, mogą to być np.: ginekolodzy, neonatolodzy, pediatrzy, neurolodzy, genetycy, lekarze rehabilitacji, epidemiolodzy itd.),
• zeznania świadków: najbliższa rodzina pacjentów, bliscy znajomi, personel medyczny zatrudniony w podmiocie leczniczym,
• inne dowody z dokumentów: pisma wymieniane pomiędzy stronami przed sporem sądowym, dokumentacja medyczna z dalszego leczenia, faktury wystawione w związku z leczeniem pacjenta.

Przebieg procesu sądowego ma zapewnić wszystkim stronom sporu możliwość wypowiedzenia się co do stanowiska pozostałych stron i przedstawienie dowodów na poparcie swoich twierdzeń.

Dokumenty składa się więc wraz z pismem procesowym, świadków przesłuchuje sąd na rozprawie lub na piśmie (wybór należy do sędziego). Dowód z opinii biegłego przeprowadza sąd poprzez skierowanie akt sprawy wraz z pytaniami do wybranego przez siebie biegłego sądowego, najczęściej wpisanego na listę biegłych sądowych w sądzie z innej części Polski, ze względu na ryzyko wystąpienia konfliktu interesów. Po wydaniu opinii przez biegłego sądowego, strony mogą zgłaszać do niej zarzuty, jeśli nie zgadzają się z treścią opinii. W niektórych przypadkach, sąd może wezwać kolejnego biegłego z tej samej specjalności do sporządzenia opinii, jeśli ze względu na jej treść nie jest możliwe zweryfikowanie toku rozumowania biegłego lub jest ona nielogiczna. Należy jednak pamiętać, że samo niezadowolenie strony z wniosków płynących z opinii nie stanowi podstawy do powołania kolejnego biegłego tej samej specjalności.

Po przeprowadzeniu wszystkich dowodów sąd wydaje wyrok, od którego strona niezadowolona z rozstrzygnięcia może wnieść apelację.

Ze względu na niewielką liczbę biegłych sądowych w Polsce i obłożenie sędziów liczbą spraw, które uniemożliwiają sprawne prowadzenie postępowania, procesy sądowe związane błędami medycznymi toczą się latami, często po dziesięć lub kilkanaście lat. Strony procesu nie mają właściwie żadnych środków prawnych do przyspieszenia postępowania.

Koszty postępowania

Strony zobowiązane są do ponoszenia kosztów sądowych. Przy składaniu pozwu wnosi się opłatę sądową, następnie strony są zobowiązane do wpłaty zaliczek na opinie biegłych, a ponadto od apelacji również wnosi się opłatę sądową.

Opłata od pozwu i apelacji wynosi 5% od żądanej kwoty, co przy sporach o roszczenia w wysokości 1.000.000,00 zł wynosi aż 50.000,00 zł. Koszty opinii biegłych sądowych wynoszą zazwyczaj między 800 zł a 1.500,00 zł za każdą opinię oraz dodatkowo kilkaset złotych za każdą opinię uzupełniającą złożoną w związku z zarzutami do opinii. Ponadto, strona przegrywająca sprawę jest obowiązana zwrócić drugiej stronie poniesione koszty oraz koszty pełnomocnika w stawce określonej w oddzielnym akcie prawnym (przykładowo, przy sporach o wysokie kwoty jest to 10.800,00 zł).

Przepisy postępowania umożliwiają jednak zwolnienie stron od ponoszenia kosztów sądowych w całości lub w części – w zakresie opłaty od pozwu, apelacji, zaliczek na opinie biegłych, jeśli nie mają wystarczających środków. Dotyczy to zarówno pacjentów, jak i podmiotów leczniczych, co w przypadku niedofinansowania publicznej ochrony zdrowia w Polsce nie należy do rzadkości.

Ugoda w sprawach o błędy okołoporodowe

Powyżej opisany został proces sądowy – pomiędzy pacjentem lub jego rodzicami a szpitalem/ ubezpieczycielem/ lekarzem. Należy jednak pamiętać, że nie każda sprawa musi mieć swój finał dopiero po wydaniu wyroku przez sąd II instancji.

Jeśli podmiot odpowiedzialny za zdarzenie przyznaje, że doszło do błędu medycznego i wypłaca część roszczeń, jednak stoi na stanowisku, że żądane kwoty są za wysokie, możliwe jest zawarcie ugody – zarówno na etapie przedsądowym, jak i w trakcie procesu. Wszystkie strony sporu powinny pamiętać, że negocjacje można prowadzić nawet do czasu wydania wyroku.

Podstawową zasadą negocjacji jest spotkanie się stron „w połowie drogi”. Z jednej strony pacjenci obniżają swoje oczekiwania co do wysokości wypłacanych kwot, natomiast druga strona wypłaca dodatkowe świadczenia.

Należy pamiętać, że skutkiem zawarcia ugody jest najczęściej zamknięcie sobie dalszej drogi sądowej w zakresie żądań objętych ugodą – przykładowo, jeśli pacjent żąda zapłaty 20.000,00 zł odszkodowania za koszty leczenia i 100.000,00 zł zadośćuczynienia, a w ugodzie szpital zgodzi się na zapłatę 15.000,00 zł odszkodowania za koszty leczenia i 70.000,00 zł zadośćuczynienia, to pacjent nie będzie miał możliwości dochodzenia od szpitala pozostałej kwoty 5.000,00 zł odszkodowania za koszty leczenia i 30.000,00 zł zadośćuczynienia. Nie oznacza to jednak, że jeśli powstały inne szkody, np. z tytułu kosztów opieki osoby trzeciej, to pacjent również rezygnuje z zapłaty z tego tytułu.

Na ugodzie mogą zyskać wszystkie strony – z jednej strony pacjenci nie muszą czekać latami na wydanie wyroku i przechodzić przez często stresujące rozprawy, natomiast szpital może wynegocjować zapłatę niższych kwot, niż przewiduje, że zasądziłby od niego sąd i ma pewność, że w zakresie roszczeń objętych ugodą nie będzie już musiał wypłacać dodatkowych kwot.

Odpowiedzialność podmiotów leczniczych – prawnik Warszawa, kancelaria Warszawa

Jeśli są Państwo zainteresowani tematyką związaną z odpowiedzialnością podmiotów leczniczych oraz przebiegiem procesu sądowego, zapraszamy do kontaktu.