Roszczenia dziecka w przypadku błędu okołoporodowego

Przeczytasz w 9 minut.

Z niniejszego wpisu dowiesz się:

• Czym jest zadośćuczynienie za doznaną krzywdę i jak się określa jego wysokość,
• Czego może domagać się dziecko kiedy wystąpi błąd okołoporodowy,
• Jakie są ramy czasowe, w których dziecko może wystąpić z żądaniem zadośćuczynienia i odszkodowania.

W ciągu ostatnich kilkunastu lat szczególną uwagę, zarówno pacjentów, jak i lekarzy, przyciągają sprawy sądowe związane z błędami medycznymi popełnionymi w trakcie porodu, które skutkują mniejszymi lub większymi uszkodzeniami noworodka. Postęp medycyny, zwłaszcza diagnostyki obrazowej sprawił, że na podstawie dokumentacji medycznej, biegli sądowi są w stanie ocenić czy postępowanie podczas udzielania świadczeń zdrowotnych było zgodne z aktualną wiedzą medyczną.

Pacjenci muszą więc pamiętać, że obowiązkiem lekarza nie jest zastosowanie najnowszych metod leczenia czy diagnostyki, jakie istnieją, ale takich, jakie są stosowane na terenie udzielania świadczeń zgodnie z zaleceniami np. krajowych, czy wojewódzkich konsultantów w danej dziedzinie medycyny. Z drugiej strony, dla personelu medycznego niezwykle istotne jest prowadzenie kompletnej i rzetelnej dokumentacji medycznej, nie tylko ze względu na obowiązki wynikające z przepisów, ale także dla wykazania, że w świetle aktualnych osiągnięć medycyny i stosowanych procedur, postępowanie z pacjentem było prawidłowe.

Jeśli chodzi o błąd okołoporodowy, przepisy przyznają możliwość żądania poszczególnych roszczeń osobno przez dziecko, matkę i ojca. W niniejszym wpisie omówione zostaną roszczenia z jakimi może wystąpić dziecko w przypadku wystąpienia błędu medycznego związanego z porodem i jego przebiegiem.

Roszczeniami przysługującymi dziecku, w zależności od przypadku mogą być przykłady opisane poniżej.

Żądanie przez dziecko zadośćuczynienia za doznaną krzywdę

Zadośćuczynienie to pieniężna rekompensata za doznane krzywdy fizycznej w postaci bólu i cierpienia, jak też szkody moralne. Nie istnieje żaden przepis wskazujący na to jaka kwota należy się za konkretną krzywdę czy uszczerbek. Zgodnie z orzecznictwem polskich sądów, zasądzając zadośćuczynienie przy błędach okołoporodowych sąd bierze pod uwagę:

• rozmiar doznanej krzywdy wyrażony stopniem cierpień fizycznych i psychicznych,
• czas trwania i intensywności cierpień fizycznych i psychicznych,
• nieodwracalność skutków urazu,
• szanse na przyszłość,
• poczucie nieprzydatności społecznej,
• stopień winy i postawę sprawcy

oraz inne okoliczności podobnej natury. Z jednej strony wysokość zadośćuczynienia powinna być utrzymana w rozsądnych granicach, jednak musi dawać poszkodowanemu (dziecku) poczucie sprawiedliwości, zatem nie może być symboliczna. Nie ma tutaj znaczenia, że dziecko, ze względu na stopień rozwoju nie ma świadomości co do wartości pieniądza, czy też nie potrafi nazwać krzywdy, jaką odczuwa. Zadośćuczynienie, które przyznawane jest dziecku, jest przyznawane w wysokości, którą my, jako społeczeństwo, uznajemy za zasadną w przypadku wystąpienia danej szkody.

Odszkodowanie za koszty leczenia dziecka – czy można żądać zwrotu za prywatne wizyty lekarskie?

W związku z wystąpieniem uszczerbku na zdrowiu, często konieczne jest poniesienie dodatkowych kosztów leczenia, jak np. zakup leków, specjalistycznego sprzętu, kosztów prywatnych wizy lekarskich, a nawet kosztów dojazdu na te wizyty. Wszystkie powyższe wydatki mieszczą się w kategorii odszkodowania za koszty leczenia.

Co z kosztami prywatnych wizyt lekarskich, rehabilitacji, czy dodatkowej specjalistycznej pomocy, np. pielęgniarskiej?

Terminy świadczeń zdrowotnych „na NFZ” jakie są, każdy widzi, także ubezpieczyciele i sądy orzekające w sprawach związanych z odszkodowaniami. Co więcej, zakres refundowanej rehabilitacji często pozostaje w całkowitym oderwaniu od faktycznych potrzeb pacjenta. Zgodnie z orzecznictwem sądów, jeśli prywatne leczenie było uzasadnione stanem dziecka, pacjentowi należy się zwrot poniesionych kosztów.

Należy przy tym pamiętać, że istotnym jest, by koszty leczenia były faktycznie uzasadnione, dlatego odszkodowanie może nie zostać przyznane w przypadku np. kosztownych eksperymentalnych terapii, których skuteczność nie została potwierdzona, czy kosztów korzystania z tzw. „medycyny alternatywnej” jednak oceny zasadności każdego kosztu rozpatruje się indywidualnie w okolicznościach każdej sprawy.

Stosując te same kryteria ocenia się koszty dojazdu powstałe w związku z leczeniem. Nie ma przy tym znaczenia, czy rodzic jeździł z dzieckiem na wizyty prywatne, czy refundowane, istotne jest, czy miało to związek ze zdarzeniem. Dlatego koszty dojazdu nie zostaną zwrócone w przypadku wizyty u pediatry (nawet działającego w ramach POZ), jeśli wizyta ta nie miała związku ze zdarzeniem, ale była spowodowana np. koniecznością wykonania szczepień, które zostałyby wykonane nawet w przypadku urodzenia się dziecka zdrowego. Jest również mało prawdopodobne, by zostały uznane za zasadne koszty przejazdu do placówek odległych od miejsca zamieszkania, jeśli inne placówki na podobnym poziomie były dostępne znacznie bliżej.

Koszty opieki osoby bliskiej nad chorym dzieckiem

Jednym z elementów odszkodowania, o którym mowa powyżej, jest również koszt opieki. Zgodnie ze stanowiskiem sądów, nawet jeśli nad chorym niepełnosprawnym dzieckiem opiekę sprawuje jedno z rodziców lub bliski krewny, taka opieka również ma swoją wartość w pieniądzu i dziecko ma możliwość żądania refundacji kosztów takiej opieki. Nie ma znaczenia dla sprawy, że w naszym społeczeństwie nad osobami z niepełnosprawnościami najczęściej sprawują opiekę osoby bliskie, a korzystanie z pomocy specjalistów, najczęściej z powodu wysokich kosztów, wciąż należy do rzadkości.

W praktyce wysokość kosztów opieki osoby bliskiej nad dzieckiem oblicza się poprzez szacunkowe wskazanie ile godzin dziennie osoba bliska poświęca na sprawowanie opieki, a następnie mnoży się przez stawkę godzinową. Wysokość stawki godzinowej w sprawach o odszkodowanie za koszty opieki osoby bliskiej to najczęściej stawka minimalna przy umowie zlecenia, obowiązująca w danym roku lub stawka według cennika zwykłych usług opiekuńczych stosowanych przez lokalny gminny ośrodek pomocy społecznej.

Jak przy każdym odszkodowaniu należy mieć na uwadze, że zasadne są tylko te koszty, które mają faktyczny związek z opieką. Jeśli zatem rodzic towarzyszy dziecku w szpitalu, w którym jest zapewniona całodobowa opieka specjalistyczna, a ponadto dziecko ze względu na stan zdrowia nie jest w stanie w żaden sposób „skorzystać” z obecności najbliższych, to zgodnie z orzecznictwem sądów, w większości przypadków brak jest podstaw do uznania, że koszty opieki były uzasadnione.

Renta dla dziecka – czym jest i co się na nią składa?

Powyżej zostało opisane odszkodowanie za poniesione koszty leczenia, jednak jak sama nazwa wskazuje, wypłata tych kosztów następuje w ramach refundacji. Poszkodowany (dziecko) ma możliwość żądania zapłaty zryczałtowanych kosztów w związku ze zwiększonymi potrzebami, w stałej kwocie miesięcznej, która uwzględnia wszystkie wydatki związane ze szkodą.

W praktyce, żeby określić wymiar renty szacuje się jakie są średnie miesięczne koszty związane ze zwiększonymi potrzebami dziecka, które uwzględniają np. koszt zakupu wózka inwalidzkiego rozłożony na miesiące, przy uwzględnieniu jego zużycia.

Dlatego jeśli wyliczana jest renta miesięczna na okres 5 lat i przyjmuje się do szacunków, że w tym okresie konieczny będzie zakup dwóch wózków po 3.000,00 zł każdy (ze względu na zużycie), to w skład renty wchodzić będzie 100 zł miesięcznie tytułem kosztów związanych z zakupem samych wózków inwalidzkich (6.000,00 zł/ 60 miesięcy = 100 zł). Takiemu średniemu wyliczeniu podlegają wszystkie zakupy rzeczowe, ale także koszty wizyt lekarskich, koszty rehabilitacji, koszty dojazdów związanych z leczeniem, a także koszty opieki osób trzecich, o czym była mowa powyżej. Należy pamiętać, że kwota związana z koniecznością zaspokojenia zwiększonych potrzeb jest szacunkowa, jednak musi zostać wskazane co się na nią składa, żeby możliwa była ocena, czy żądanie renty w określonej wysokości jest uzasadnione.

Co istotne, w przypadku zmiany sytuacji, obie strony (zarówno osoba odpowiedzialna za szkodę/ubezpieczyciel oraz dziecko) mają możliwość żądania zmiany wysokości przyznanej renty. Zatem jeśli np. w wyniku postępów w leczeniu nie będzie już konieczna rehabilitacja w takim zakresie jak na początku, renta ulegnie obniżeniu, natomiast w przypadku konieczności zwiększenia zakresu udzielanych świadczeń istnieje możliwość żądania zwiększenia renty

Ustalenie odpowiedzialności na przyszłość

W niektórych sprawach możliwe jest ustalenie przez sąd odpowiedzialności na przyszłość. Wskutek takiego orzeczenia, w przypadku późniejszego wystąpienia szkód, które jeszcze się nie ujawniły, wystąpienie z kolejnym pozwem nie będzie pociągało za sobą konieczności udowadniania wszystkich okoliczności związanych z błędem medycznym, ponieważ zostanie to już przesądzone w pierwszym wyroku.

Dla osoby występującej z pozwem stanowi to znaczne ułatwienie, jednak wobec aktualnego brzmienia przepisów, zgodnie z którymi możliwe jest dochodzenie roszczeń w ciągu trzech lat od momentu dowiedzenia się o szkodzie, nie w każdym przypadku sądy przychylają się do żądania ustalenia odpowiedzialności na przyszłość. Jak to zwykle bywa, okoliczność czy takie żądanie jest zasadne, zależy od okoliczności konkretnej sprawy.

Ile czasu ma dziecko na wystąpienie o odszkodowanie i zadośćuczynienie?

Częstym pytaniem jakie zadają sobie rodzice jest: Czy po dziesięciu latach od porodu jest jeszcze możliwość wystąpienia z pozwem o zadośćuczynienie i odszkodowanie?

Jak wiadomo, istnieje limit czasowy, w którym można dochodzić roszczeń, nazywany w języku prawniczym – przedawnieniem.

Zgodnie z ogólnymi zasadami dotyczącymi roszczeń odszkodowawczych, na złożenie pozwu pacjenci mają 3 lata. Termin ten liczony jest od dnia, w którym pacjent dowiedział się o szkodzie i o osobie/podmiocie za nią odpowiedzialną.

Jeśli błąd okołoporodowy, to momentem wystąpienia szkody najczęściej jest dzień porodu, natomiast moment dowiedzenia się o szkodzie najczęściej następuje w ciągu pierwszego roku życia dziecka, w zależności od rodzaju dolegliwości, z jakimi się zmaga.

Polskie przepisy rozróżniają sytuację osoby, która nie może samodzielnie złożyć pozwu (dziecko) od sytuacji osoby dorosłej. Przedawnienie roszczeń dziecka nie może skończyć się wcześniej niż 2 lata po uzyskaniu pełnoletności. Wynika więc z tego, że samo dziecko ma możliwość dochodzenia swoich praw wynikających z błędu medycznego aż do dwudziestego roku życia.

Odpowiedzialność podmiotów leczniczych – prawnik Warszawa, kancelaria Warszawa

Jeśli są Państwo zainteresowani tematyką związaną z odpowiedzialnością podmiotów leczniczych, zapraszamy do kontaktu.