Przeczytasz w 7 minut.
W obrocie gospodarczym zdecydowanie częściej niż wielkie spółki giełdowe (w których osoba właściciela jest trudna do zidentyfikowania) można spotkać spółki z ograniczoną odpowiedzialności założone przez kilku wspólników, z których część lub wszyscy zajmują się ich bieżącą działalnością.
W takim układzie dla wspólników istotnym jest, by ich wspólny wysiłek nakierowany na rozwój działalności nie okazał się daremny przez postępowanie jednego ze wspólników, który na bazie doświadczeń wspólnego biznesu, zdobytego know-how, czy tajemnicy przedsiębiorstwa, w celu wygenerowania zysku niepodlegającego podziałowi, zakłada kolejną spółkę o bliźniaczym profilu.
Z niniejszego wpisu dowiesz się:
- Czy członkowie zarządu i wspólnicy spółki z o.o. mogą prowadzić działalność konkurencyjną;
- Kto wyraża zgodę na działalność konkurencyjną członka zarządu będącego wspólnikiem;
- Jakie są konsekwencje naruszenia zakazu działalności konkurencyjnej przez członka zarządu;
- Czy w związku z działalnością konkurencyjną wspólnika można żądać jego wyłączenia ze spółki.
O zasadach funkcjonowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeczytasz tu:
Na skróty
ukryj
Działalność konkurencyjna członków zarządu
Kodeks spółek handlowych wyraźnie rozróżnia funkcje zarządu od funkcji zgromadzenia wspólników oraz rozłączne role każdego z tych organów. Podczas gdy zarząd, złożony z jednego lub kilku członków, reprezentuje spółkę i prowadzi jej sprawy, zgromadzenie wspólników sprawuje kontrolę nad działalnością zarządu i podejmuje najważniejsze decyzje w zakresie funkcjonowania spółki.
Nie dziwi więc, że ustawodawca wprowadził zakaz działalności konkurencyjnej dla członków zarządu, którzy wykorzystując swoją funkcję w spółce, mogliby dokonywać czynów nieuczciwej konkurencji.
Zakaz konkurencji uregulowany w k.s.h. został ujęty bardzo szeroko, bowiem dotyczy nie tylko pełnienia funkcji członka organu w spółce kapitałowej (w spółce z o.o. i spółce akcyjnej), uczestnictwa jako wspólnik w spółce osobowej (jawnej, partnerskiej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej), czy cywilnej, ale także zajmowania się interesami konkurencyjnymi. Oznacza to, że członek zarządu nie może np. prowadzić jednoosobowej działalności gospodarczej o tożsamym zakresie działalności co spółka, w której pełni funkcję, ale nie może również być pracownikiem podmiotu konkurencyjnego, czy sprawować w nim funkcji prokurenta. Ponadto niedozwolone jest nawet posiadanie przez członka zarządu 10% udziałów lub akcji spółek konkurencyjnych albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.
Wyrażenie zgody na działalność konkurencyjną członka zarządu
Spółka może wyrazić zgodę na działalność konkurencyjną członka zarządu w drodze uchwały zgromadzenia wspólników, przy czym już w momencie zakładania spółki wspólnicy mogą uregulować w umowie spółki odrębną procedurę wyrażania zgody.
Sprawa komplikuje się jednak, gdy członek zarządu, na którego działalność spółka ma wyrazić zgodę jest jednocześnie wspólnikiem. Kodeks spółek handlowych zabrania wspólnikowi głosowania w sprawie uchwały, której przedmiotem jest jego odpowiedzialność wobec spółki z jakiegokolwiek tytułu, w tym udzielenia absolutorium, zwolnienia z zobowiązania wobec spółki oraz sporu między nim a spółką. W przypadku wzięcia udziału w głosowaniu przez wspólnika – członka zarządu, podjęta uchwała będzie dotknięta nieważnością. Taki wspólnik może liczyć jedynie na dobrą wolę pozostałych wspólników.
Odpowiedzialność członka zarządu za działalność konkurencyjną
W przypadku naruszenia zakazu działalności konkurencyjnej przez członka zarządu, możliwe jest zawieszenie go albo odwołanie z pełnionej funkcji. Co więcej, po stronie spółki powstaje roszczenie odszkodowawcze wobec członka zarządu. Istotne jest jednak, że przepisy prawa nie przewidują zryczałtowanej kary za naruszenie zakazu konkurencji – musi wystąpić szkoda, która następnie będzie podlegała „wycenie” i na tej podstawie spółka może domagać się stosownego odszkodowania.
Przykład: Członek zarządu spółki będącej dystrybutorem samochodów osobowych określonej marki założył jednoosobową działalność gospodarczą i zawarł umowę dystrybucyjną z producentem tych samochodów. Przekonał dwóch klientów spółki, którzy planowali zakup samochodów do złożenia zamówienia za jego pośrednictwem. Szkodą dla spółki nie będzie jednak wartość tych samochodów, ale utracony dochód. Jeśli spółka zakupiłaby samochody od producenta za łączną kwotę 300.000,00 zł, następnie sprzedała je za 380.000,00 zł, przy czym poniosłaby dodatkowe koszty, np. transportu, w wysokości 5.000,00 zł, to szkodą dla spółki, za którą może się domagać odszkodowania, będzie 75.000,00 zł, a nie 380.000,00 zł.
W przypadku sporu sądowego spółki z byłym członkiem zarządu, to na spółce spoczywa ciężar dowodu wykazania, że doszło do wykonywania działalności konkurencyjnej przez członka zarządu oraz że po stronie spółki powstała szkoda, a także przedstawienie dowodów na jej wysokość, co niestety nie zawsze jest proste.
Odpowiedzialność odszkodowawcza wynikająca z kodeksu spółek handlowych nie wyłącza odmiennego uregulowania kwestii konsekwencji związanych z naruszeniem zakazu konkurencji w umowie łączącej członka zarządu ze spółką. W obrocie gospodarczym powszechne jest uwzględnianie w kontraktach menedżerskich wysokich kar umownych za działalność konkurencyjną wykonywaną bez zgody spółki i jest to najprostszy sposób na zabezpieczenie interesów spółki w przypadku nierzetelnego postępowania członka zarządu.
Członek zarządu podejmujący działalność konkurencyjną może odpowiadać nie tylko na gruncie przepisów kodeksu spółek handlowych, ale także przepisów karnych. W przypadku nadużycia uprawnień lub niedopełnienia ciążącego obowiązku, których skutkiem jest powstanie szkody przekraczającej 200.000,00 zł, a nawet sprowadzenie ryzyka powstania takiej szkody, dochodzi do popełnienia przez członka zarządu przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym.
Odpowiedzialność wspólników sp. z o.o. za działalność konkurencyjną
Przepisy kodeksu spółek handlowych nie wprowadzają zakazu podejmowania działalności konkurencyjnej przez wspólników spółki z o.o., jednak dopuszczają możliwość nałożenia w umowie spółki na wspólnika obowiązku powstrzymania się od takiej działalności.
Teoretycznie nic nie stoi na przeszkodzie, aby wspólnicy prowadzili działalność konkurencyjną. Pamiętać należy jednak, że rodzaj i sposób prowadzonej działalności może prowadzić do wyłączenia wspólnika przez sąd na podstawie art. 266 k.s.h. Istotnym jest, że do skutecznego żądania wyłączenia wspólnika muszą zostać spełnione przesłanki w postaci:
- zaistnienia ważnych powodów dotyczących wspólnika,
- zgodne żądanie wszystkich pozostałych wspólników,
- posiadanie przez pozostałych wspólników więcej niż połowy udziałów w kapitale zakładowym.
O ile spełnienie warunku zgodnego żądania pozostałych wspólników i posiadanie przez nich większości udziałów nie powinno budzić wątpliwości, o tyle sformułowanie „ważne powody” zależy od okoliczności danej sprawy i uznania sędziowskiego.
W orzecznictwie sądów podkreśla się, że sam fakt prowadzenia działalności konkurencyjnej nie przesądza o zaistnieniu ważnych powodów do wyłączenia wspólnika ze spółki. Nawet w przypadku założenia przez wspólnika kolejnej spółki o zbliżonym lub identycznym profilu handlowym, celującej w tę samą grupę odbiorców, brak jest podstaw do wyłączenia wspólnika. Dopiero nielojalne wobec spółki działania, takie jak rekrutowanie pracowników i współpracowników spółki, przejmowanie klientów czy własności intelektualnej, czy też rozpowszechnianie informacji godzących w dobre imię spółki może stanowić podstawę do wyłączenia wspólnika.
Z powyższej analizy wynika, że już na etapie zawierania umowy spółki, wspólnicy powinni jednoznacznie określić wzajemne oczekiwania względem siebie, by zminimalizować ryzyko niepewności co do zakresu praw i obowiązków wobec spółki.
Działalność konkurencyjna członków zarządu i wspólników sp. z o.o. – prawnik Warszawa, kancelaria Warszawa
Jeśli są Państwo zainteresowani tematyką związaną z prowadzeniem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jej funkcjonowaniem, a także kwestią sporów korporacyjnych, zapraszamy do kontaktu.
Może zainteresować Cię także:
Oceń wpis!
[Ocen: 1 Średnia: 5]
O autorze
