Przeczytasz w 7 minut.
Kiedy konkurencja staje się ryzykiem: działania konkurencyjne podejmowane przez byłych członków zarządu.
Wprowadzenie
W świecie biznesu konkurencja jest nieodłącznym elementem, który napędza innowacje i rozwój. Jednak istnieją sytuacje, w których rywalizacja może przekroczyć granice etyki i wiązać się z poważnymi konsekwencjami. Jednym z takich przypadków jest działalność konkurencyjna podejmowana przez byłych członków zarządu lub aktualnych albo byłych wspólników spółek (a czasem nawet członków rodziny!).
Działania konkurencyjne po ustąpieniu ze stanowiska są zjawiskiem, które budzi obawy i może naruszać interesy firmy, której członkowie zarządu wcześniej byli kluczowymi decydentami. Wielu przedsiębiorców doświadczyło negatywnych skutków takiego działania, dlatego warto zrozumieć, jakie są ramy prawne i jak można chronić swoją firmę przed takimi sytuacjami.
W niniejszym artykule przyglądamy się bliżej:
- działalność konkurencyjna członków zarządu (lub dyrektorów – kluczowych współpracowników),
- działalności konkurencyjnej wspólników (lub byłych wspólników).
Omówimy, jakie są powszechne praktyki konkurencyjne i jakie są ich implikacje prawne. Ponadto przedstawimy środki ostrożności, które przedsiębiorcy mogą podjąć, aby minimalizować ryzyko takich działań i skutecznie chronić swoje interesy.
Zabezpieczenie przed czynami nieuczciwej konkurencji
Nieustannie zmieniający się świat biznesu niesie ze sobą nowe wyzwania, a odpowiednie zabezpieczenie przed ryzykiem działalności konkurencyjnej jest niezwykle istotne dla zachowania przewagi konkurencyjnej. Odkryjmy więc, jakie są prawa i obowiązki stron w przypadku działań konkurencyjnych podejmowanych przez byłych członków zarządu lub wspólników oraz jakie środki prawne można podjąć w celu ochrony swojej firmy.
Ten wpis dotyczy między innymi spraw i sytuacji takich jak:
- założenie konkurencyjnej firmy przez członka zarządu,
- uruchomienie konkurencyjnego biznesu przez wspólnika,
- konkurencja ze strony byłego dyrektora, pracownika.
Nieuczciwa konkurencja członków zarządu i wspólników nie dotyczy tylko wielkich spółek
W obrocie gospodarczym zdecydowanie częściej niż wielkie spółki giełdowe (w których osoba właściciela jest trudna do zidentyfikowania) można spotkać spółki z ograniczoną odpowiedzialności założone przez kilku wspólników, z których część lub wszyscy zajmują się ich bieżącą działalnością.
W takim układzie dla wspólników istotnym jest, by ich wspólny wysiłek nakierowany na rozwój działalności nie okazał się daremny przez postępowanie jednego ze wspólników, który na bazie doświadczeń wspólnego biznesu, zdobytego know-how, czy tajemnicy przedsiębiorstwa, w celu wygenerowania zysku niepodlegającego podziałowi, zakłada kolejną spółkę o bliźniaczym profilu.
Z dalszej części niniejszego wpisu dowiesz się:
- czy członkowie zarządu i wspólnicy spółki z o.o. mogą prowadzić działalność konkurencyjną;
- kto wyraża zgodę na działalność konkurencyjną członka zarządu będącego wspólnikiem;
- jakie są konsekwencje naruszenia zakazu działalności konkurencyjnej przez członka zarządu;
- czy w związku z działalnością konkurencyjną wspólnika można żądać jego wyłączenia ze spółki.
O zasadach funkcjonowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeczytasz tu:
Czy wspólnik lub członek zarządu może prowadzić działalność konkurencyjną?
Kwestia prowadzenia działalności konkurencyjnej przez wspólników lub członków zarządu stanowi istotne zagadnienie w polskim prawie spółek. Istnieją określone uregulowania i ograniczenia dotyczące tej kwestii, mające na celu ochronę interesów spółek oraz zapobieganie konfliktom interesów. Niniejsza notatka ma na celu przybliżenie najważniejszych zasad i uregulowań dotyczących działalności konkurencyjnej wspólników i członków zarządu w polskim prawie.
Zakaz konkurencji dla wspólników i członków zarządu
Zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych członek zarządu nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec spółki, z wyjątkiem sytuacji, gdy został do tego upoważniony przez spółkę. W przypadku braku takiego upoważnienia, prowadzenie działalności konkurencyjnej może być uznane za naruszenie obowiązku lojalności.
Zasada lojalności i bezstronności
Wspólnik lub członek zarządu ma obowiązek zachowywania lojalności wobec spółki, dbania o jej interesy oraz unikania działań, które mogłyby wpływać negatywnie na spółkę. Prowadzenie działalności konkurencyjnej może stanowić konflikt interesów i naruszenie zasady lojalności.
Konsekwencje naruszenia zakazu konkurencji
Naruszenie zakazu konkurencji przez wspólnika lub członka zarządu może wiązać się z różnymi konsekwencjami prawno-finansowymi. Spółka może dochodzić roszczeń odszkodowawczych lub żądać zwrotu korzyści uzyskanych z naruszenia zakazu konkurencji. Ponadto, spółka może żądać zabezpieczenia roszczeń w przypadku podejrzenia naruszenia zakazu.
Możliwość uzyskania zgody spółki
W przypadku istnienia uzasadnionego interesu, wspólnik lub członek zarządu może ubiegać się o zgodę spółki na prowadzenie działalności konkurencyjnej. Taka zgoda powinna być udzielona w formie uchwały organu spółki i może wiązać się z określonymi warunkami, takimi jak ograniczenie terytorialne lub czasowe.
Konieczność analizy umów spółki
W przypadku wspólników, zasady dotyczące prowadzenia działalności konkurencyjnej mogą być również określone w umowie spółki. Przed podjęciem jakichkolwiek działań konkurencyjnych, ważne jest dokładne zbadanie postanowień umowy spółki oraz konsultacja z prawnikiem w celu zrozumienia obowiązujących zasad.
W polskim prawie spółek istnieją określone uregulowania dotyczące prowadzenia działalności konkurencyjnej przez wspólników i członków zarządu. Zasady te mają na celu ochronę interesów spółki oraz uniknięcie konfliktów interesów. Wspólnik lub członek zarządu powinien być świadomy zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej, chyba że uzyska zgodę spółki. W przypadku wątpliwości, zawsze warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie spółek, aby upewnić się, że działania są zgodne z obowiązującymi przepisami prawa i umową spółki.
Działalność konkurencyjna członków zarządu
Kodeks spółek handlowych wyraźnie rozróżnia zarząd (organ spółki odpowiedzialny za prowadzenie spraw i reprezentację spółki) od zgromadzenia wspólników (organ właścicielski, nadzorczy spółki). Kodeks przewiduje ponadto rozłączne role każdego z tych organów. Podczas gdy zarząd, złożony z jednego lub kilku członków, reprezentuje spółkę i prowadzi jej sprawy, zgromadzenie wspólników sprawuje kontrolę nad działalnością zarządu i podejmuje najważniejsze decyzje w zakresie funkcjonowania spółki.
Nie dziwi więc, że ustawodawca w kodeksie spółek handlowych wprowadził zakaz działalności konkurencyjnej członków zarządu. Osoby te bowiem wykorzystując swoją pozycję w spółce oraz dostęp do kluczowych informacji mogłyby dokonywać czynów nieuczciwej konkurencji.
Zakaz konkurencji uregulowany w kodeksie spółek handlowych został ujęty bardzo szeroko, bowiem dotyczy nie tylko pełnienia funkcji członka organu w spółce kapitałowej (w spółce z o.o. i spółce akcyjnej), uczestnictwa jako wspólnik w spółce osobowej (jawnej, partnerskiej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej), czy cywilnej, ale także zajmowania się interesami konkurencyjnymi. Oznacza to, że członek zarządu nie może np. prowadzić jednoosobowej działalności gospodarczej o tożsamym zakresie działalności co spółka, w której pełni funkcję, ale nie może również być pracownikiem podmiotu konkurencyjnego, czy sprawować w nim funkcji prokurenta. Ponadto niedozwolone jest nawet posiadanie przez członka zarządu 10% udziałów lub akcji spółek konkurencyjnych albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.
Wyrażenie zgody na działalność konkurencyjną członka zarządu
Spółka może wyrazić zgodę na działalność konkurencyjną członka zarządu w drodze uchwały zgromadzenia wspólników, przy czym już w momencie zakładania spółki wspólnicy mogą uregulować w umowie spółki odrębną procedurę wyrażania zgody.
Konkurencja ze strony członka zarządu będącego wspólnikiem – komplikacja
Sprawa komplikuje się jednak, gdy członek zarządu, na którego działalność spółka ma wyrazić zgodę jest jednocześnie wspólnikiem. Kodeks spółek handlowych zabrania wspólnikowi głosowania w sprawie uchwały, której przedmiotem jest jego odpowiedzialność wobec spółki z jakiegokolwiek tytułu, w tym udzielenia absolutorium, zwolnienia z zobowiązania wobec spółki oraz sporu między nim a spółką. W przypadku wzięcia udziału w głosowaniu przez wspólnika – członka zarządu, podjęta uchwała będzie dotknięta nieważnością. Taki wspólnik może liczyć jedynie na dobrą wolę pozostałych wspólników.
Konkurencja członka zarządu a odpowiedzialność
W przypadku naruszenia zakazu działalności konkurencyjnej przez członka zarządu, możliwe jest zawieszenie go albo odwołanie z pełnionej funkcji. Co więcej, po stronie spółki powstaje roszczenie odszkodowawcze wobec członka zarządu. Istotne jest jednak, że przepisy prawa nie przewidują zryczałtowanej kary za naruszenie zakazu konkurencji – musi wystąpić szkoda, która następnie będzie podlegała „wycenie” i na tej podstawie spółka może domagać się stosownego odszkodowania.
Przykład: Członek zarządu spółki będącej dystrybutorem samochodów osobowych określonej marki założył jednoosobową działalność gospodarczą i zawarł umowę dystrybucyjną z producentem tych samochodów. Przekonał dwóch klientów spółki, którzy planowali zakup samochodów do złożenia zamówienia za jego pośrednictwem. Szkodą dla spółki nie będzie jednak wartość tych samochodów, ale utracony dochód. Jeśli spółka zakupiłaby samochody od producenta za łączną kwotę 300.000,00 zł, następnie sprzedała je za 380.000,00 zł, przy czym poniosłaby dodatkowe koszty, np. transportu, w wysokości 5.000,00 zł, to szkodą dla spółki, za którą może się domagać odszkodowania, będzie 75.000,00 zł, a nie 380.000,00 zł.
Kto może pozwać członka zarządu za działania konkurencyjne?
W przypadku sporu sądowego spółki z byłym członkiem zarządu, to na spółce spoczywa ciężar dowodu wykazania, że doszło do wykonywania działalności konkurencyjnej przez członka zarządu oraz że po stronie spółki powstała szkoda, a także przedstawienie dowodów na jej wysokość, co niestety nie zawsze jest proste.
Odpowiedzialność odszkodowawcza wynikająca z kodeksu spółek handlowych nie wyłącza odmiennego uregulowania kwestii konsekwencji związanych z naruszeniem zakazu konkurencji w umowie łączącej członka zarządu ze spółką. W obrocie gospodarczym powszechne jest uwzględnianie w kontraktach menedżerskich wysokich kar umownych za działalność konkurencyjną wykonywaną bez zgody spółki i jest to najprostszy sposób na zabezpieczenie interesów spółki w przypadku nierzetelnego postępowania członka zarządu.
Odpowiedzialność karna za działania konkurencyjne członka zarządu
Członek zarządu podejmujący działalność konkurencyjną może odpowiadać nie tylko na gruncie przepisów kodeksu spółek handlowych, ale także przepisów karnych. W przypadku nadużycia uprawnień lub niedopełnienia ciążącego obowiązku, których skutkiem jest powstanie szkody przekraczającej 200.000,00 zł, a nawet sprowadzenie ryzyka powstania takiej szkody, dochodzi do popełnienia przez członka zarządu przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym.
Konkurencja wspólników sp. z o.o. a konsekwencje
Przepisy kodeksu spółek handlowych nie wprowadzają zakazu podejmowania działalności konkurencyjnej przez wspólników spółki z o.o., jednak dopuszczają możliwość nałożenia w umowie spółki na wspólnika obowiązku powstrzymania się od takiej działalności.
Teoretycznie nic nie stoi na przeszkodzie, aby wspólnicy prowadzili działalność konkurencyjną. Pamiętać należy jednak, że rodzaj i sposób prowadzonej działalności może prowadzić do wyłączenia wspólnika przez sąd na podstawie art. 266 k.s.h. Istotnym jest, że do skutecznego żądania wyłączenia wspólnika muszą zostać spełnione przesłanki w postaci:
- zaistnienia ważnych powodów dotyczących wspólnika,
- zgodne żądanie wszystkich pozostałych wspólników,
- posiadanie przez pozostałych wspólników więcej niż połowy udziałów w kapitale zakładowym.
O ile spełnienie warunku zgodnego żądania pozostałych wspólników i posiadanie przez nich większości udziałów nie powinno budzić wątpliwości, o tyle sformułowanie „ważne powody” zależy od okoliczności danej sprawy i uznania sędziowskiego.
W orzecznictwie sądów podkreśla się, że sam fakt prowadzenia działalności konkurencyjnej nie przesądza o zaistnieniu ważnych powodów do wyłączenia wspólnika ze spółki. Nawet w przypadku założenia przez wspólnika kolejnej spółki o zbliżonym lub identycznym profilu handlowym, celującej w tę samą grupę odbiorców, brak jest podstaw do wyłączenia wspólnika. Dopiero nielojalne wobec spółki działania, takie jak rekrutowanie pracowników i współpracowników spółki, przejmowanie klientów czy własności intelektualnej, czy też rozpowszechnianie informacji godzących w dobre imię spółki może stanowić podstawę do wyłączenia wspólnika.
Z powyższej analizy wynika, że już na etapie zawierania umowy spółki, wspólnicy powinni jednoznacznie określić wzajemne oczekiwania względem siebie, by zminimalizować ryzyko niepewności co do zakresu praw i obowiązków wobec spółki.
Konkurencja członek zarządu i wspólnik sp. z o.o. – prawnik Warszawa, kancelaria Warszawa
Jeśli jesteś zainteresowany bardziej szczegółowym omówieniem tematyki „działalność konkurencyjna członka zarządu” oraz „działalność konkurencyjna wspólnika”, serdecznie zapraszamy do zapoznania się z innymi materiałami na naszym blogu. Znajdziesz tam obszerne artykuły, które wnikliwie analizują te zagadnienia, wyjaśniając prawne aspekty oraz przedstawiając praktyczne porady.
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w związku z działalnością konkurencyjną członka zarządu lub wspólnika, nasi doświadczeni prawnicy specjalizujący się w prawie handlowym i korporacyjnym stoją do Twojej dyspozycji. Skontaktuj się z naszą kancelarią, a chętnie udzielimy Ci profesjonalnej porady i wsparcia, pomagając Ci chronić swoje interesy i podejmować odpowiednie kroki w przypadku naruszenia prawnych ram działalności konkurencyjnej.
Konkurencja członek zarządu – kancelaria Warszawa
Nasze usługi:
- Doradztwo dla właścicieli i osób zarządzających przedsiębiorstwem (private lawyer, prawnik biznesowy kancelaria Warszawa).
- Rekomendacje, strategia i negocjacje (konkurencja członka zarządu prawnik Warszawa).
- Przygotowywanie umów, dokumentów, maksymalizacja bezpieczeństwa prawnego (konkurencja członek zarządu prawnik).
- Prowadzenie postępowań sądowych, arbitrażowych, dochodzenie należności (konkurencja członek zarządu radca prawny).
- Dostosowanie struktur firmowych i prywatnych do zmieniających się regulacji prawnych i podatkowych (konkurencja członka zarządu doradca podatkowy).
- Przekształcenia, aporty, podziały, łączenia, tworzenie, likwidacja i in. (doradca podatkowy kancelaria Warszawa)
- Prowadzenie spraw spornych wspólników, a także małżeńskich sporów majątkowych (konkurencja członek zarządu adwokat).
- Zabezpieczenie majątku, właścicieli i zarządzających biznesem – majątek kluczowy, nieruchomości, własność intelektualna (konkurencja członek zarządu radca prawny Warszawa).
- Pomoc w tworzeniu i prowadzeniu biznesu i transakcji za granicą. Spółki zagraniczne i fundacje (konkurencja członek zarządu kancelaria Warszawa).
- Obrona i reprezentacja w postępowaniu karnym i karnym skarbowym (działalność konkurencyjna członka zarządu adwokat kancelaria Warszawa).
- Doradztwo dla firm rodzinnych, planowanie sukcesji (konkurencja członek zarządu kancelaria).
- Fundacje rodzinne, struktury zabezpieczające (konkurencja członka zarządu kancelaria Warszawa).
- Doradztwo w zakresie pracowników, współpracowników b2b, kwestiach zus, a także kwestiach podatkowych(konkurencja członek zarządu doradca podatkowy Warszawa).
- Prowadzenie spraw dot. Nieuczciwej konkurencji, naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa, sporów ze wspólnikami, pracownikami lub współpracownikami (konkurencja członek zarządu adwokat Warszawa).
Jeśli potrzebujesz wsparcia prawnego lub podatkowego – skontaktuj się z nami.
Może zainteresować Cię także:
Oceń wpis!
[Ocen: 2 Średnia: 3]
O autorze
