Fundacja rodzinna nie musi służyć wyłącznie przekazywaniu majątku rodzinie. Praktyczne zastosowanie fundacji jest znacznie szersze. Czemu przede wszystkim może służyć fundacja? Jak faktycznie wykorzystują ją przedsiębiorcy?
Z tego materiału dowiesz się jaki jest cel regulacyjny ustawy o fundacji rodzinnej, ale przede wszystkim jakim celom fundacja służy niejako „przy okazji”, z czego oczywiście chętnie korzystają przedsiębiorcy.
Na skróty
ukryj
Jak wykorzystać fundację rodzinną?
Mimo, że na chwilę opublikowania tego materiału w Polsce zarejestrowano około tysiąca fundacji rodzinnych, nadal można twierdzić, że lokalne doświadczenia związane z ich tworzeniem i funkcjonowaniem są niewielkie. Za granicą fundacje prywatne istnieją za to od wielu dekad.
W naszej praktyce z fundacjami zagranicznymi mieliśmy bliski styk od ponad dekady i dzięki temu mamy wygodną i szeroką perspektywę na polskie regulacje. Przynosi nam ona szereg pomysłów związanych z tym, jak najefektywniej wykorzystać fundację w budowie struktur, dzięki którym można bezpiecznie pomnażać majątek.
Cel fundacji rodzinnej
Skupmy się zatem na tym, jak cel polskiej fundacji rodzinnej zdefiniował sam ustawodawca. Zgodnie z ustawą o fundacji rodzinnej jest ona osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Widać zatem trzy najważniejsze filary funkcjonowania fundacji rodzinnej:
- Mienie, zasady jego gromadzenia, wskazanie, jakie mienie opłaca się akumulować w fundacji.
- Zarządzanie mieniem, które odbywa się w interesie beneficjentów, a zatem ustalenie zasad zarządzania, osób odpowiedzialnych za zarządzanie, a także sposób wyłaniania ich następców.
- Trzeci filar: świadczenia na rzecz beneficjentów, a zatem ustalanie sposobu określania tych świadczeń, ale przede wszystkim określenie samych beneficjentów.
Jak się okazuje, fundacja w teorii nie jest zatem tworzona wyłącznie po to, aby można było optymalizować podatek dochodowy. Jak możecie się dowiedzieć z tego i innych naszych materiałów, zwolnienie podatkowe to przyjemny efekt uboczny.
Moim zdaniem fundację rodzinną należy rozumieć przede wszystkim jako instrument do oddzielania prawa własności mienia od fundatora i jego (nazwijmy to) następców, zaangażowanych w funkcjonowanie fundacji. Jest to instrument, w którym kluczowym jest uregulowanie tego, kto i w jakim zakresie przejmuje kontrolę nad fundacją, a tym samym nad zgromadzonym w niej majątkiem.
Finalnie, fundacja to jest narzędzie, które pozwala określić grono beneficjentów, czyli osób korzystających z mienia fundacji, w różnym stopniu i niezależnie od grona osób, które będą miały wpływ na zarządzanie tym mieniem.
Odpowiednie przygotowanie fundacji rodzinnej pozwala na oderwanie majątku inwestycyjnego od osób zajmujących się zarządzaniem majątkiem, ale także od beneficjentów – w tym wszelkich ryzyk związanych z tymi zarządzającymi i beneficjentami. Co więcej, odpowiednie przygotowanie pozwala na ustalenie zasad zarządzania majątkiem i korzystania z tego majątku przez określoną osobę.
Fundacja rodzinna sposobem na obejście zachowku
Podstawowy fakt dotyczący fundacji: fundacja nie ma właścicieli. Zgromadzony w niej majątek jest niezależny od sytuacji prawnej osób zasiadających w organach czy od jej beneficjentów. To właśnie dzięki temu fundacja rodzinna może służyć również jako bardzo dobre rozwiązanie na ryzyka związane na przykład z zachowkiem i to w aktualnym, ale również każdym kolejnym pokoleniu.
Fundacja rodzinna zamiast intercyzy
Fundacja może też stanowić zabezpieczenie, które jest silniejsze od intercyzy. A to dlatego, że uprawnienia wynikające z uczestnictwa w fundacji przez kolejne pokolenia czy z otrzymywanych z tej fundacji świadczeń są ściśle związane z osobą beneficjenta, a otrzymywane wypłaty zasilają majątek osobisty takiego beneficjenta.
Fundacja rodzinna może zatem stanowić pomoc dla przyszłych pokoleń, które nie będą musiały wydziedziczyć ewentualnych niegodnych dziedziczenia, ani nie będą musiały prowadzić trudnych rozmów o umowach majątkowych małżeńskich.
Fundacja rodzinna zamiast testamentu
Określone efekty związane z zabezpieczeniem majątku czy zapewnianiem przekazania kontroli nad tym majątkiem ściśle wskazanym osobom są zapewnione wyłącznie dzięki funkcjonowaniu fundacji. Nie potrzeba dodatkowych dokumentów, testamentu czy intercyzy – w zakresie majątku, który jest zgromadzony w fundacji, nie będą potrzebne.
Wniesienie majątku do fundacji rodzinnej
Skoro już wiemy, że fundacja rodzinna to jest twór oderwany od osób fizycznych, skupmy się na tym, jaki majątek warto w takiej fundacji umieścić. Zarówno za granicą, jak i w Polsce są to przede wszystkim udziały w spółkach. Umieszczenie udziałów spółki w fundacji pozwala na uniknięcie rozdrobnienia wspólników. Co więcej, pozwala na sprzedaż udziałów bez podatku, jak również otrzymywanie dywidendy polskich spółek bez podatku. Środki uzyskane w ten sposób mogą być używane przez fundację do inwestycji.
Drugim popularnym aktywem, który może stać się mieniem fundacji są nieruchomości. Zarówno dochody ze zbycia nieruchomości, jak i z najmu, dzierżawy są w zakresie dozwolone działalności gospodarczej, fundacji rodzinnej, a tym samym korzystają ze zwolnienia od podatku.
Fundacja rodzinna może być oczywiście zasilona pieniędzmi. Oprócz nabywania nieruchomości, pieniądze mogą posłużyć do udzielania pożyczek spółkom, w jakie jest zaangażowana fundacja rodzinna, ale także beneficjentom.
Fundacja może przystępować również do funduszy, może nabywać i zbywać papiery wartościowe.
Jaki majątek wnieść do fundacji rodzinnej?
Rozmyślając o tym, jaki majątek umieścić w fundacji, należy mieć na względzie przede wszystkim zakres dozwolonej działalności gospodarczej fundacji rodzinnej. Warto, aby fundacja prowadziła aktywność wyłącznie w zakresie dozwolonej działalności, gdyż w tym obszarze korzysta ze zwolnienia podatkowego.
Najpopularniejsze inwestycje fundacji, takie jak uczestnictwo w spółkach czy inwestycje w nieruchomości bez wątpienia mieszczą się w zakresie dozwolonej działalności fundacji. Są jednak inwestycje, które choć są popularne, nie dają się zakwalifikować jako zwolnione. Są to inwestycje w kryptowaluty.
Zarządzanie mieniem fundacji rodzinnej
Przejdźmy do zarządzania mieniem: kto będzie zarządzał tym mieniem? Zwykle za życia fundatora wpływ na zarządzanie mieniem będzie miał sam fundator.
Kto przejmuje kontrolę nad fundacją rodzinną
Najważniejszym pytaniem jest jednak to, co stanie się po jego śmierci albo po tym, jak sam będzie chciał dobrowolnie odejść na emeryturę jako główny zarządzający? Czy w zarządzanie będą zaangażowani zewnętrzni menedżerowie? A może niektórzy członkowie rodziny? Od odpowiedzi na te pytania zależy kształt poszczególnych organów fundacji, nie tylko zarządu, ale moim zdaniem przede wszystkim rady nadzorczej.
Rada nadzorcza fundacji rodzinnej
Najczęściej zwierzchnią władzę w fundacji pozostawia sobie fundator. Władzę po nim przyjmuje rada nadzorcza. W skład rady natomiast wchodzą osoby, które są zdolne do wpływania na faktyczne skuteczny i korzystny sposób zarządzania majątkiem fundacji. Z perspektywy tworzącego fundację najważniejszym jest określenia tego, kto „przejmie po nim pałeczkę”, jeśli chodzi o podejmowanie kluczowych decyzji w fundacji rodzinnej.
Beneficjenci fundacji rodzinnej
W tym miejscu możemy skupić się na beneficjentach. Bardzo często bywa, że fundator przewiduje, że grono, które ma korzystać z majątku fundacji, nie pokrywa się z gronem, które ma tym majątkiem zarządzać.
Warunki stania się beneficjentem fundacji rodzinnej
Tworząc fundację rodzinną, fundator ma możliwość określenia warunków, jakie mają spełniać określone osoby, aby otrzymywać świadczenia z fundacji rodzinnej. Statut fundacji rodzinnej może przewidywać mechanizmy powoływania beneficjentów, którzy nie są wskazani wprost przez fundatora. Z perspektywy tworzącego fundacje najważniejszym jest określenie, kto ma być konkretnie, ale i potencjalnie beneficjentem fundacji rodzinnej. W szczególności w odniesieniu do przyszłych potencjalnych beneficjentów, fundator powinien poświęcić bardzo wiele uwagi mechanizmowi pozwalającemu na ich wskazywanie zgodnie z jego warunkami, określonymi przez niego w statucie.
Czy beneficjentem fundacji rodzinnej może być osoba spoza rodziny fundatora?
Należy podkreślić, iż beneficjentami nie muszą być wyłącznie członkowie rodziny fundatora. Trzeba jednak jasno podkreślić, że to właśnie najbliżsi w stosunku do fundatora skorzystają z największych preferencji. W przypadku wypłat dokonywanych do najbliższych członków rodziny całkowite opodatkowaniewynosi bowiem 15%. Podatek naliczany jest wyłącznie od kwoty wypłaty. Zatem jeśli fundacja zarobi znacznie więcej niż faktycznie wypłaca beneficjentom, efektywne opodatkowanie wystąpi na znacznie niższym poziomie niż miałoby to miejsce w przypadku bezpośredniego odziedziczenia określonych aktywów, które generują zysk, a z którego tylko część jest konsumowana.
Cel fundacji rodzinnej – podsumowanie
Znamy już zatem wyczerpująco cel fundacji rodzinnej. Jest nim:
- gromadzenie mienia,
- zarządzanie tym mieniem w interesie beneficjentów, a także
- spełnianie świadczeń na rzecz beneficjentów.
Cel podatkowy fundacji bardzo ważny dla przedsiębiorców
Czy to wszystkie cele, jakie realizuje fundacja rodzinna z perspektywy przedsiębiorcy? Oczywiście, że nie. Niesposób udawać, że przedsiębiorcy zwracają przede wszystkim uwagę na aspekty podatkowe. Fakty są takie, iż możliwość tworzenia wehikułów, w ramach którego przedsiębiorcy mogą pomnażać majątek bez podatku otrzymywać wypłaty dobrze prosperujących spółek, a następnie bezpodatkowo reinwestować je w kolejne przedsięwzięcia, w tym spółki, nieruchomości – to wszystko bardzo atrakcyjna perspektywa dla biznesu. Jak bardzo by nie zaklinać rzeczywistości, to podatki są obecnie głównym czynnikiem powodującym zainteresowanie fundacjami rodzinnymi.
Ochrona majątku w fundacji rodzinnej również ważna dla biznesu
To oczywiście nie oznacza, że aspekty podatkowe są wyłącznie istotne. Z naszych doświadczeń wynika, że po dłuższym zastanowieniu przedsiębiorcy doceniają również korzyści wynikające z ochrony majątku, w szczególności ochrony przed scenariuszem, w którym dzieci nie zawierają intercyzy albo nie sporządzają przemyślanych testamentów.
Ucieczka przed zachowkiem dzięki fundacji rodzinnej ratunkiem dla spółek
Finalnie, przedsiębiorcy posiadający spółki o znacznej wartości doceniają zabezpieczenie przed zachowkiem. W ich przypadku bowiem często spółki mają oczywiście przypaść tylko niektórym następcom. Są to spółki o znacznej wartości, a ta znaczna wartość miałaby bezpośredni wpływ na wysokość roszczenia o zapłatę o zachowek (akie to roszczenie przysługiwałoby tym osobom, które są w kręgu spadkobierców ustawowych, a otrzymały mniej, niż gdyby nie było testamentu).
Dzięki umieszczeniu udziałów spółki Fundacji rodzinnej w przyszłości nie dojdzie do pozwu o zapłatę na kwoty, które (mając na względzie przepływy) nie byłyby możliwe do uregulowania przez następcę, któremu przypadła spółka.
Dlaczego zatem przedsiębiorcy tworzą fundacje rodzinne?
Podsumowując, nie tylko dla rodzin i nie tylko do planowania sukcesji, ale również do ochrony majątku i do efektywnych podatkowo reinwestycji.
Zapraszam do śledzenia moich materiałów, które adresuje przede wszystkim do przedsiębiorców.
Planujesz utworzyć fundację rodzinną? Śledź nasze materiały i skontaktuj się z nami!
Zapraszam do śledzenia moich materiałów nie tylko dotyczących fundacji rodzinnych, które adresuje przede wszystkim do przedsiębiorców. Pozdrawiam!
Niniejszy tekst stanowi transkrypcję jednego z materiałów audio przygotowanych przez nas, dostępnych na Youtube i Spotify. Odwiedź nasze kanały!
Kliknij tutaj, napisz do nas lub zadzwoń.
Spółka non profit a spółka not for profit
Spółki non profit i not for profit często są mylone, jednak różnice między nimi są istotne. W tym artykule omówimy […]
Polish family foundation 2024 (memo prepared by Polish tax and corporate lawyer)
Starting from 22 May 2023, it is possible to establish family foundations in Poland. Read the article prepared by a lawyer from the […]
Oceń wpis!
[Ocen: 1 Średnia: 5]
O autorze
