Postępowanie zabezpieczające w sprawach gospodarczych

Postępowanie zabezpieczające to jeden z kluczowych instrumentów ochrony prawnej w polskim systemie prawnym (przepisach kodeksu postępowania cywilnego), szczególnie w sprawach gospodarczych. Umożliwia on zabezpieczenie roszczeń na czas trwania postępowania przed sądem do czasu wydania ostatecznego orzeczenia sądowego, co jest istotne w kontekście ryzyka, że pozwany (dłużnik w postępowaniu gospodarczym) może podjąć działania mające na celu utrudnienie wykonania wyroku. W niniejszym wpisie zostaną omówione najważniejsze aspekty postępowania zabezpieczającego, w tym jego charakterystykę, przesłanki, rodzaje zabezpieczeń oraz procedurę.

Czym jest postępowanie zabezpieczające?

Postępowanie zabezpieczające to konstrukcja prawna przewidywana przez przepisy kodeksu postepowania cywilnego (uregulowana w art. 730 – 757 kodeksu postępowania cywilnego), która ma na celu ochronę interesów wierzyciela w sytuacji, gdy istnieje obawa, że dłużnik może nie wykonać zobowiązań wynikających z przyszłego wyroku. Zabezpieczenie może dotyczyć zarówno roszczeń pieniężnych, jak i niepieniężnych, a jego celem jest zapobieżenie szkodom, które mogłyby powstać na skutek niewykonania zobowiązania.

Przesłanki umożliwiające zastosowanie zabezpieczenia

Aby sąd mógł udzielić zabezpieczenia, muszą być spełnione określone przesłanki (wskazane w art. 7301 kodeksu postępowania cywilnego):

  • istnienie roszczenia: powód (lub wnioskodawca w sytuacji, gdy wniosek o udzielenie zabezpieczenia jest składany jeszcze przed złożeniem pozwu) musi wykazać, że ma zasadnicze roszczenie, które zamierza dochodzić;
  • obawa niewykonania zobowiązania: powód (lub wnioskodawca) musi udowodnić istnienie uzasadnionej obawy, że dłużnik nie wykona zobowiązania;
  • interes w zabezpieczeniu: należy również wykazać, że zabezpieczenie jest konieczne dla ochrony interesu wierzyciela.

Tylko kumulatywne spełnienie wskazanych przesłanek daje sądowi możliwość udzielenia zabezpieczenia (czy to w ramach złożonego wniosku o udzielenie zabezpieczenia przed wytoczeniem powództwa przed sądem, czy to w ramach złożonego wniosku o udzielenie zabezpieczenia w pozwie inicjującym postępowanie przed sądem, czy też w ramach wniosku złożonego już w toku postępowania zainicjowanego złożonym pozwem).

Rodzaje zabezpieczeń

Kodeks postępowania cywilnego przewiduje możliwość udzielenie zabezpieczenia:

  • roszczeń pieniężnych (art. 474 kodeksu postępowania cywilnego) – co ma szczególne znaczenie dla materii poruszanej w niniejszym wpisie – przez:
  • zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego,
  • obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową,
  • ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu,
  • obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską,
  • ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,
  • ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego,
  • roszczeń niepieniężnych w sprawach cywilnych (art. 755 kodeksu postępowania cywilnego) sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów przewidzianych dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych, w szczególności sąd może:
  • unormować prawa i obowiązki stron lub uczestników postępowania na czas trwania postępowania,
  • ustanowić zakaz zbywania przedmiotów lub praw objętych postępowaniem,
  • zawiesić postępowanie egzekucyjne lub inne postępowanie zmierzające do wykonania orzeczenia,
  • uregulować sposób roztoczenia pieczy nad małoletnimi dziećmi i kontaktów z dzieckiem,
  • nakazać wpisanie stosownego ostrzeżenia w księdze wieczystej lub we właściwym rejestrze.

Wniosek o zabezpieczenie – kwestie formalne

Zgodnie z przepisami kodeksowymi (art. 736 kodeksu postępowania cywilnego) wniosek o udzielenie zabezpieczenia powinien odpowiadać wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego, a nadto zawierać:

  • wskazanie sposobu zabezpieczenia, a w sprawach o roszczenie pieniężne także wskazanie sumy zabezpieczenia,
  • uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek,
  • jeżeli wniosek o udzielenie zabezpieczenia złożono przed wszczęciem postępowania, należy nadto zwięźle przedstawić przedmiot sprawy.

Wymogi wskazane w przepisach, które musi spełniać pismo procesowe są zaś określone w art. 126 kodeksu postępowania cywilnego, który stanowi, że każde pismo procesowe powinno zawierać:

  • oznaczenie sądu, do którego jest skierowane,
  • imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
  • oznaczenie rodzaju pisma,
  • osnowę wniosku lub oświadczenia,
  • w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów,
  • podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,
  • wymienienie załączników.

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia może być złożony:

  • przed wytoczeniem powództwa,
  • w pozwie inicjującym postępowanie przed sądem,
  • w toku postępowania zainicjowanego złożonym pozwem.

Jeśli wniosek o udzielenie zabezpieczenia składany jest:

  • w pozwie – nie podlega odrębnej opłacie od opłaty od pozwu (zwolnienie na podstawie art. 95 ust. 1 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych),
  • w toku postępowania sądowego – podlega opłacie w wysokości 100 złotych (od wniosku o udzielenie, zmianę lub uchylenie zabezpieczenia roszczenia; na podstawie art. 68 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych),
  • przed zainicjowaniem postępowania sądowego – podlega opłacie w wysokości czwartej części opłaty należnej od pozwu o to roszczenie a uiszczoną opłatę zalicza się na poczet opłaty od pisma wszczynającego postępowanie, jeżeli zostało wniesione w terminie przewidzianym do tego w przepisach o zabezpieczeniu (na podstawie art. 69 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Postępowanie przed sądem w sprawie udzielenia zabezpieczenia

Sąd rozpatruje wniosek o udzielenie zabezpieczenie bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia jego wpływu do sądu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Zgodnie z przepisami – wniosek może zostać rozpoznany nawet bez przeprowadzenia rozprawy, chyba że przepis szczególny wymaga przeprowadzenia rozprawy.

Sąd może:

  • udzielić zabezpieczenia zgodnie z wnioskiem,
  • odrzucić wniosek, jeśli nie spełnia on wymaganych przesłanek,
  • oddalić wniosek jeśli uzna, że nie zostały spełnione przesłanki do udzielenia zabezpieczenia,
  • udzielić innego zabezpieczenia niż wnioskowane.

Udzielając zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania w sprawie, sąd wyznacza termin, w którym pismo wszczynające postępowanie powinno być wniesione pod rygorem upadku zabezpieczenia. Termin ten nie może przekraczać dwóch tygodni.

Zażalenie na postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia

Strona, która nie zgadza się z postanowieniem sądu, może złożyć na nie zażalenie.

Złożenie zażalenia na udzielenie zabezpieczenia nie wywołuje skutku w postaci wstrzymania wykonalności udzielonego zabezpieczenia.

Wniesienie zażalenia na postanowienie uchylające lub zmieniające postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia wstrzymuje wykonanie postanowienia.

Zażalenie przysługuje:

  • na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia (właściwy do rozpoznania zażalenia sąd to sąd drugiej instancji),
  • na postanowienie sądu drugiej instancji o udzieleniu zabezpieczenia (z wyjątkiem postanowienia wydanego w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji; właściwy do rozpoznani zażalenia jest inny skład tego samego sądu).

Czas trwania zabezpieczenia

Udzielone zabezpieczenie jest środkiem tymczasowym i nie przesądza ostatecznie o wyniku sprawy.

Udzielone zabezpieczenie może obowiązywać do czasu zakończenia postępowania sądowego, chyba że sąd je uchyli lub zmieni na wniosek obowiązanego, jeśli odpadnie lub zmieni się przyczyna zabezpieczenia.

Podsumowanie

Postępowanie zabezpieczające jest niezwykle przydanym narzędziem służącym ochronie interesów wierzycieli w sprawach gospodarczych. Dzięki niemu możliwe jest szybkie zareagowanie na potencjalne zagrożenia związane z niewykonaniem zobowiązań przez dłużnika po wydaniu orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie. Warto jednak pamiętać, że wymaga ono spełnienia określonych przesłanek oraz procedur, a także wiąże się z kosztami. Dlatego przed podjęciem decyzji o złożeniu wniosku o zabezpieczenie, warto skonsultować się z prawnikiem, który pomoże ocenić szanse na sukces i właściwie przygotować dokumenty.

Masz dodatkowe pytania bądź wątpliwości? Pomożemy Ci!

Jeśli masz dodatkowe pytania bądź wątpliwości w zakresie opisanej powyżej tematyki, lub jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie złożenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia – skontaktuj się z nami! Nasza wiedza i doświadczenie z całą pewnością będą dla Ciebie pomocne.

Podobne wpisy:

Kasowy PIT – nowa opcja dla przedsiębiorców od 2025 roku
Podatki | Biznes w Polsce

Kasowy PIT – nowa opcja dla przedsiębiorców od 2025 roku

Zasady rozliczania w ramach kasowego PIT Dotychczas przedsiębiorcy w Polsce korzystali z metody memoriałowej, która zakładała, że przychód powstaje w momencie wystawienia faktury, niezależnie od faktycznego wpływu pieniędzy na konto. Metoda kasowa wprowadza istotną zmianę – podatek dochodowy będzie naliczany dopiero po otrzymaniu zapłaty od kontrahenta. Jest to duże ułatwienie dla małych i średnich przedsiębiorców, […]

Kluczowe zmiany podatkowe w 2025 roku
Podatki

Kluczowe zmiany podatkowe w 2025 roku

Wstęp Rok 2025 przynosi szereg istotnych aktualizacji w polskim systemie podatkowym. Chociaż zmiany te nie mają skali rewolucji, jaką wprowadził Polski Ład, warto się im przyjrzeć, szczególnie w kontekście ich wpływu na przedsiębiorców. Oto zestawienie najważniejszych nowości. Nowy podatek minimalny Podatek minimalny obowiązuje od 2025 roku i obejmie firmy generujące straty lub charakteryzujące się rentownością […]

Najnowsze wpisy:

Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 02-copublikujemy-1024x142.png
Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 03-YT-1.png
Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 04-LIN.png
Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 05-3FB.png
Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 06-SPOTI.png
Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 07-czymzajmujemy-1024x185.png

Oceń wpis!
[Ocen: 0 Średnia: 0]
O autorze
Strona do poprawnego działania wymaga włączonej obsługi JavaScript w przeglądarce.
Filmy, podcasty, blog